Nederlandse banken durfden project FIFA niet aan vanwege witwasrisico's
Nederland is een miljardenproject van wereldvoetbalbond FIFA misgelopen, omdat Nederlandse banken de risico's niet aandurfden. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS.
De plannen voor een Nederlands hoofdkantoor van het FIFA Clearing House, een soort controlekamer voor geldstromen, waren al vergevorderd. Het project werd uiteindelijk gevestigd in Parijs, waar binnen een aantal maanden wel een partnerbank werd gevonden en de autoriteiten de benodigde licentie afgaven.
Daarmee is Parijs en niet Amsterdam de draaischijf geworden voor het geld dat voetbalclubs betalen om spelers over te nemen. Er zijn megabedragen mee gemoeid. In de afgelopen winterperiode spendeerden voetbalclubs alleen al aan internationale transfers ruim 1,4 miljard euro. Dat geld gaat naar de verkopende clubs, maar ook naar zaakwaarnemers, adviseurs, investeringsfondsen en allerlei opleidingsclubs.
De wirwar van geldstromen en belangen maken de transfermarkt een potentieel broeinest voor schimmige zaken. "De hoeveelheid transacties, het beperkte zicht hierop en de lastige objectiveerbaarheid van de transacties maken de transfer gevoelig om gebruikt te worden voor witwassen", schreven toezichthouders van De Nederlandsche Bank (DNB) al in 2017 over de voetbalwereld in het algemeen.
Locatie: Amsterdam
Ook de FIFA wil met het nieuwe project het voetbal beter beschermen tegen corruptie en witwassen. Al zijn er ook bronnen die zeggen dat de FIFA dit vooral doet om meer kennis te krijgen over wie precies allemaal betrokken zijn bij transfers.
Bovendien verwijzen bronnen naar de schandalen waar de wereldvoetbalbond zelf mee te maken had. De FIFA is al jaren onderdeel van allerlei corruptieonderzoeken tegen (oud-)bestuurders. Dat brengt ongemak mee.
Het idee om de herkomst van de voetbalmiljarden via een clearing house te controleren, ontstond in 2018. Al vrij snel werd duidelijk dat de nieuw op te richten organisatie in Amsterdam moest komen. De FIFA richtte in Amsterdam een stichting en een bv op.
Dezelfde periode gebruikte de bond om op zoek te gaan naar een partnerbank in Nederland. Die moest de bankrekening leveren waarop het geld van alle transfers ter wereld binnenkomt en vanwaar het na een anti-witwascontrole weer doorgestuurd wordt. De FIFA sprak volgens bronnen met meerdere banken in Nederland, waaronder ING en de Nederlandse tak van Deutsche Bank.
'Gevaarlijker dan porno'
De banken waren niet happig, blijkt uit gesprekken die de NOS voerde in de bancaire sector. Een betrokken bankier noemt het idee een nobel plan, maar voor banken extreem riskant. "Het is voor banken nog gevaarlijker dan porno." Die branche staat bekend om veel contant geld en inmenging vanuit de criminaliteit. Na de miljoenenboetes die Nederlandse banken de afgelopen jaren hebben gekregen vanwege gebrekkige witwascontroles, mijden de banken zo veel mogelijk risico's. "Ik krijg nog kippenvel als ik eraan denk. Je moet in theorie dan ook geld overmaken naar clubs uit risicolanden als Afghanistan."
Of de schuwheid van de Nederlandse bankiers de enige reden is dat de FIFA het miljardenproject niet doorgezet heeft in Nederland is niet duidelijk. Volgens bronnen die de NOS sprak schrok de FIFA van de strenge controles die banken eisten.
Er ontstond dus een paradoxale situatie, zegt een betrokkene bij de oprichting van het clearing house. "De FIFA wilde de transfermarkt opschonen, maar kon dat niet doen vanwege de hoge risico's die banken zagen." Ook stelt hij dat de Nederlandse toezichthouder DNB steeds hordes bleef opwerpen. DNB wil niets zeggen over de casus. "Van de wet mogen wij niet ingaan op specifieke gevallen", laat een woordvoerder weten.
De FIFA zelf zegt dat "verschillende opties zijn bekeken". Op vragen waarom Nederland uiteindelijk is afgevallen, wordt niet ingegaan.
De keuze viel volgens de FIFA op de Franse hoofdstad vanwege "het belang van Parijs als financieel kruispunt en het excellente financiële toezicht in Frankrijk".
Hoe het kan dat het in Frankrijk zo veel soepeler ging dan in Nederland is niet duidelijk. Maar kennelijk durfde een bank het daar wel aan met het FIFA Clearing House. Dat is opmerkelijk. De Europese witwasregels die gelden voor Nederlandse banken, zouden ook moeten gelden in Frankrijk. Maar welke bank dat is, noemen betrokkenen "het best bewaarde geheim van de FIFA".
Ook Nederlandse profclubs - die binnenkort geld moeten ontvangen en overmaken aan de bankrekening van het clearing house - weten niet om welke bank het gaat.
Een club moet het wel weten: de Franse amateurclub SC Malesherbois heeft als enige tot nu toe geld ontvangen van het clearing house. "In juni kregen het eerste deel van 300.000 euro op de rekening", zegt voorzitter Emmanuel Esnault. Welke bank de FIFA gebruikt? "Dat soort dingen weet onze penningmeester, maar die is op vakantie tot begin augustus."
