Stekelenburg voor altijd commentator olympisch volleybalgoud: 'Mijn moment of fame'

"Een onvergetelijke happening", keek Jan Stekelenburg vijf jaar geleden terug op de olympische volleybalfinale van 1996 in Atlanta, die hij voor Studio Sport van commentaar voorzag. "

Iedereen zat voor de tv, van half 9 's avonds tot 11 uur. Nederland won met 17-15 in de vijfde set van Italië. Drie jaar later kozen kijkers dit tot Sportmoment van de Eeuw."

En daar had Stekelenburg dus met zijn neus bovenop gezeten. Ook voor de sportfanaat, die donderdag op 81-jarige leeftijd is overleden, was die zenuwslopende mannenfinale het hoogtepunt van zijn journalistieke loopbaan.

Vanwege de uitslag, maar ook omdat hij zag wat op het beeldscherm in eerste instantie helemaal niet zo duidelijk te zien was: een bal langs de verkeerde kant van de aan het net bevestigde antenne was de Italianen fataal geworden.

Onderkoeld

"Ik zat op een gunstige plek", verklaarde de commentator zijn snelle observatie. "In het verlengde van Andrea Giani, die de bal langs de antenne sloeg. Dat was mijn moment of fame, dat ik dat meteen kon constateren."

Bij het terughoren van zijn begeleidende tekst bij die toch sensationele ontknoping - op nota bene de Olympische Spelen tegen de grote kwelgeest van destijds, waarvan in de groepsfase nog kansloos was verloren - valt vooral op hoe onderkoeld Stekelenburg zijn woorden uitspreekt.

"Dat klopt. Ik probeerde het zakelijk te benaderen, ook omdat beide teams zo aan elkaar gewaagd waren. Ik ben ook niet zo'n superenthousiast persoon."

Maar wel een volhouder. Stekelenburg maakte in 1968 voor het eerst zijn opwachting bij Studio Sport en deed pas een paar weken na de uitgestelde Olympische Spelen van 2021 in Tokio de NOS-deur definitief achter zich dicht.

In de tussenliggende jaren verdiende de gymnastiekleraar die later conrector en rector bij het Fons Vitae Lyceum in Amsterdam werd, zijn sporen als presentator, verslaggever, commentator en eindredacteur. Allemaal als freelancer, en vooral in zijn vrije tijd en in de schoolvakanties.

Familie

Zijn drie zoons, Maarten en Jeroen Stekelenburg en Milan van Dongen uit een latere relatie, kunnen erover meepraten. "De zaterdag stond helemaal in het teken van sport", vertelde Milan daarover in een interview met het tijdschrift ELF Voetbal.

"Eerst zelf voetballen, dan bij Jeroen kijken en soms bij Maarten, en vervolgens mee met mijn vader. Naar een volleybalwedstrijd of een rally. Daarna naar de studio, waar hij ging monteren en inspreken. Lag ik daar te slapen op een jasje in de montagekamer. Hebben we allemaal weleens gedaan. En dan 's avonds laat weer naar huis."

De appel is trouwens niet ver van de boom gevallen. Maarten volgde een opleiding tot sportopleider aan het CIOS en werd uiteindelijk voetbaltrainer, terwijl Jeroen en Milan inmiddels te horen en te zien zijn bij respectievelijk NOS Sport en sportzender ESPN.

Die laatste twee begonnen hun tv-loopbaan als makers van samenvattingen bij NOS Sport. Uiteraard met dank aan hun vader, maar die had op zijn beurt ook een kort lijntje ter beschikking.

"In het jaar dat ik mijn diploma haalde, in 1968, werd ik door de NOS uitgenodigd een screentest te doen. Ik kende de zoon van Bob Spaak, de toenmalige baas van NOS Sport. Op school kreeg ik daarna de vrijheid om internationale toernooien te bezoeken."

Blote bast

Maakte Stekelenburg, de tweelingbroer van de in 2003 overleden Johan Stekelenburg (voormalig FNV-voorzitter en burgemeester van Tilburg), in zijn eerste jaar bij de NOS de Olympische Spelen van Mexico nog vanuit de burelen in Hilversum mee, vanaf 1972 was hij zeven edities op rij ter plekke.

Het hoogtepunt uit zijn tv-loopbaan beleefde hij bij de Spelen in 1996, met die legendarische volleybalfinale als waardig slotakkoord, maar ook het interview in 1984 met plankzeiler Stephan van den Berg was memorabel.

Dobberend in een bootje voor de kust van het Amerikaanse Long Beach vroeg hij, al pratend in een marifoon, de kersverse olympisch kampioen naar diens bevindingen. Wat niet de bedoeling was, gebeurde toch: Stekelenburg kwam in vol ornaat, in blote bruine bast, in beeld. "Ik ben daar nog vaak aan herinnerd."

Een jaar later stond hij juist in de vrieskou. In Friesland om precies te zijn, om vanuit zijn standplaats Franeker verslag te doen van de Elfstedentocht, die na 22 jaar wachten eindelijk weer eens verreden kon worden.

Stekelenburg had zijn specialismen. Hij viel met volleybal en tafeltennis - de gloriejaren van Bettine Vriesekoop - met zijn neus in de boter en deed ook autosport. Hoewel hij een groot Ajax-fan was, viel voetbal buiten zijn werkgebied.

Nederland-Iran

Toch heeft hij een wedstrijd van het Nederlands elftal op zijn cv mogen bijschrijven. Een WK-duel nog wel. Oranje speelde zijn eerste wedstrijd tijdens de eindronde van 1978 in Argentinië tegen Iran, maar de geluidsverbinding met commentator Theo Reitsma kwam niet tot stand.

Vanuit de studio sprong Stekelenburg toen bij, geen nood. Hoewel... "Van de spelers van Iran wist ik niet zo veel. Tijdens de wedstrijd kwamen voortdurend redacteuren binnenrennen met papiertjes met informatie over die voetballers. En googelen bestond toen nog niet."

In 2003 ging de rector van het Fons Vitae Lyceum met pensioen, maar op zijn lauweren rusten was er nog niet bij. Bij NOS Sport bleef Stekelenburg nog volop actief, onder andere van 2004 tot en met 2014 als bezielend eindredacteur van De Avondetappe, dat rondreizend door Frankrijk de ontwikkelingen rond de Tour de France op de voet volgde.

Kort na de uitgestelde Olympische Spelen in Tokio in 2021 kreeg Stekelenburg een onheilstijding te verwerken: hij was ziek, ongeneeslijk ziek. Een half jaar later werd hij na dik 50 jaar werkzaam te zijn geweest bij de NOS toch nog feestelijk uitgezwaaid bij Studio Sport.

Beluister hieronder de hele reactie van vriend en oud-collega Mart Smeets in het radioprogramma Spraakmakers.