Groot deel Kamer: regio's verdienen democratische inspraak bij sluiten ziekenhuis

Het sluiten van de spoedeisende hulp, acute verloskunde, intensive careafdelingen en soms hele ziekenhuizen zorgt regelmatig voor maatschappelijke onrust. Een groot deel van de Tweede Kamer wil dat anders, door gemeenten en inwoners vooraf te laten meepraten.

Dit stellen zij voor in een debat met minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid, met veel publiek op de tribune. De bezoekers komen uit Zutphen, waar onlangs plotsklaps de kraamzorg werd gesloten en de spoedeisende hulp wordt afgeschaald. En uit Zoetermeer, waar bewoners actievoeren voor behoud van hun ziekenhuis na een fusie.

"Dat er zoveel mensen op de publieke tribune zitten zegt dat er echt iets aan de hand is", begint PVV-Kamerlid Fleur Agema. Zij leest een lange lijst voor van opgeheven IC's, SEH's en ziekenhuizen. De reden die wordt opgegeven, personeelstekort, accepteert zij niet. "Ligt het misschien aan het feit dat er maar 40 opleidingsplaatsen voor SEH-artsen zijn?" Daarnaast vindt zij dat spoedeisende zorg niet onder de marktwerking zou moeten vallen, maar door de overheid moet worden betaald.

Dat is SP-leider Lilian Marijnissen met haar eens. "De macht en zeggenschap over de ziekenhuiszorg moeten liggen bij de mensen die er verstand van hebben en die er gebruik van maken. Niet bij de zorgverzekeraars en de hoge ziekenhuisbazen." Zij geeft het voorbeeld van een vrouw uit Zutphen die op de tribune zit, van wie de man ternauwernood een bloeding overleefde. Had hij naar Apeldoorn gebracht moeten worden dan had hij het niet gehaald, vertelde zij Marijnissen.

Kamerlid Joba van den Berg van regeringspartij CDA werkt met oppositiepartij PvdA aan een wetswijziging die gemeenten en regio's democratische inspraak geeft nog voordat een ziekenhuisdirectie een belangrijke afdeling kan sluiten. "Leefbaarheid en het welzijn van mensen in de regio moeten ook meewegen", zegt Van den Berg.

De invloed van een ziekenhuis op de leefbaarheid in provincies buiten de Randstad is ook voor de ChristenUnie belangrijk. Kamerlid Nico Drost "voelt ongemak" omdat het besluit in Zutphen lijkt te zijn ingegeven door geldproblemen, en niet om de zorg te verbeteren. Drost: "Met het ov wordt het van Zutphen naar Apeldoorn al snel vijf kwartier. Wordt hier wel naar gekeken?"

Ook de SGP vraagt daar aandacht voor. "Van wie is eigenlijk een ziekenhuis?", vraagt partijleider Kees van der Staaij. "Is het de staat, het bedrijfsleven of is het iets van de maatschappij, de samenleving? De SGP kiest voor het laatste."

Regeringspartijen VVD en D66 vinden dat gemeenten in ieder geval beter geïnformeerd moeten worden, al is het redden van een ziekenhuis geen doel. "Een ziekenhuis is een verzamelplek van allerlei zorg. Maar die kan ook beschikbaar blijven bij zorgverleners buiten het ziekenhuis", zegt VVD-Kamerlid Judith Thielen. "En het is niet fijn als je door moet rijden naar Deventer, maar de afstand Zutphen-Deventer is ook weer niet gigantisch."

Die opmerking valt niet goed bij Kamerlid Nicki Pouw-Verwij van JA21. "Het gaat niet over 'niet fijn', het gaat over hartstilstanden, herseninfarcten, bevallingen waarbij de baby kan overlijden." Zij wil van de minister de garantie dat de zeven ziekenhuizen die om Zutphen heen liggen wel "overeind" blijven.

Minister Kuipers is al sinds zijn aantreden bezig met het vraagstuk. Vorig jaar werden er meer ambulances en helikopters ingezet om mensen snel op de plek bij de juiste zorgverleners te krijgen, zegt hij. Hij stelt eisen aan de beschikbaarheid van spoedzorg in een regio. Een ziekenhuis mag niet zomaar zonder overleg een afdeling schrappen, legt hij uit.

"Maar soms kunnen afdelingen door personeelstekorten niet aan de minimale eisen voldoen", zegt hij. De afdeling verloskunde in Zutphen werd volgens hem gesloten omdat er te weinig personeel was. "Dan kun je geen zwangere vrouwen ontvangen."

Verschillende Kamerleden zeggen dat dreigende sluitingen juist zorgen voor personeelstekorten. "Wie gaat er vijf minuten voor sluitingstijd naar een café? Wie gaat er solliciteren bij een ziekenhuis dat op het punt staat afgeschaald of gesloten te worden?", gaf Caroline van der Plas van BBB als voorbeeld.

Kuipers zegt dat in toenemende mate ziekenhuizen met elkaar samenwerken om de zorg in een regio op peil te houden. Iedereen moet op dezelfde kwaliteit kunnen rekenen, zegt hij. "We moeten kiezen waar onze prioriteiten liggen. Niet alles kan altijd en overal. De zorg moet ook in de toekomst betaalbaar blijven."