Nazaten van slaafgemaakten veranderen hun naam: 'Zo dichter bij mijn culturele identiteit'
Het kabinet wil dat afstammelingen van slaafgemaakten vanaf 2024 hun naam kunnen veranderen in een naam die meer aansluit bij hun Afrikaanse afkomst. Steeds meer nazaten vinden de naam die ze nu dragen belastend, omdat die verwijst naar de slavernij.
De Rotterdamse stichting Ojise lanceert vandaag een website (www.miroko.org) met informatie over naamsverandering voor nazaten van slaafgemaakten. Ook wordt ingegaan op de gevolgen voor familierelaties en hoe je je werk en omgeving kunt meenemen in je keuze.
Na de afschaffing van de slavernij moesten de vrijgemaakte slaven worden opgenomen in het bevolkingsregister. Daar was een naam voor nodig en die bedacht de plantagehouder of een ambtenaar vaak ter plekke. Zo ontstonden namen als Vriesde (De Vries), Kenswil (omdraaiing van Wilkens), Bloemendaal of Braafheid, vaak een verbastering van de Europese naam van de slavenhouder, een geografische naam of een fantasiewoord.
Identiteit
De Rotterdammer Delano Hankers veranderde drie jaar geleden zijn naam in Kofi Ogun. Die naamsverandering is voor hem belangrijk in zijn zoektocht naar zijn ware identiteit. "Mijn leven was niet optimaal, er ontbrak iets. Een soort erkenning, ruimte om je eigen culturele gevoel te kunnen omarmen."
Kofi Ogun kwam naar Nederland toen hij 5 was. Hij voelt zich verwant met de Afro-Surinaamse tradities waarin zijn familie is opgegroeid. "Mijn ouders en grootouders zijn allemaal groot geworden in Surinaamse wijken met veel Afro-Surinamers, zoals Boerbuiten. Daar beleefden ze hun cultuur en zo werden Afrikaanse tradities in stand gehouden. Die heb ik ook in mijn jeugd meegekregen. Denk aan het vereren van voorouders, het handelen vanuit Ubuntu (een levensfilosofie) en de betekenis van kleding en sieraden."
Zijn nieuwe naam heeft hij nog niet juridisch vastgelegd. Grootste obstakel in de huidige regelgeving is een verplicht gesprek met een psycholoog, die moet vaststellen of hij lijdt onder zijn koloniale naam. "Dat voelt opnieuw alsof iemand anders over mij beschikt, mij iets moet 'gunnen'." Zodra die eis vervalt, gaat hij de aanvraag doen.
Kofi ziet uit naar het moment dat hij zonder al die barrières ook de naam in zijn paspoort kan wijzigen. Niet iedereen in zijn omgeving is blij met die naamsverandering. "Toen ik de naam begon te gebruiken, reageerden familie en vrienden verschillend. De een juichte het toe en de ander vond het maar een raar idee. Maar inmiddels zijn ze erover gaan nadenken en is er meer begrip."
"Voor mijn moeder", zegt Kofi, "heeft de naamsverandering natuurlijk een grotere impact. Zij had de naam Delano bewust gekozen, naar president Franklin Delano Roosevelt. Ze was onder de indruk van zijn vrouw Eleanor, die zich inzette voor gelijke rechten van zwarte mensen.
Delano betekent veel dingen, waaronder 'in het bos'. Ik wil juist een weg uit het denkbeeldige bos. Dat idee hield ik vast toen ik mijn nieuwe naam aannam. In de Afrikaanse traditie is Ogún degene die een weg uit het bos zoekt en aanwijst." Ogún is ook de naam van een rivier in West-Afrika die zich een weg door het oerwoud baant. Daarin ziet Kofi een parallel met zijn zoektocht. Kofi betekent vrijdag, de dag dat hij geboren is.
Zijn vier broers en zussen houden de familienaam Hankers. Een van hen heeft de oorsprong van die naam onderzocht, en heeft geen directe relatie met een plantage gevonden. Het betekent dat hij als enige de nieuwe familienaam Ogun draagt. "Maar het verandert niets aan mijn familiegevoel. Zij moesten wel wennen aan mijn naam. Ik denk dat we verschillende tempo's van bewustwording hebben. Die tijd moeten zij gewoon nemen."
