Vrouwen in gevangenis Nieuwersluis slachtoffer van seksuele misstanden
Gedetineerde vrouwen in de gevangenis in Nieuwersluis zijn slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag. Het gaat vooral om seksueel getinte opmerkingen van medewerkers richting de gevangenen, maar ook om tongzoenen, orale bevrediging en relaties tussen medewerkers en gedetineerden.
Dat staat in een rapport van de Inspectie Justitie en Veiligheid, die onderzoek deed binnen de penitentiaire inrichting. Ook tussen medewerkers is er volgens de Inspectie sprake van discriminatie, seksisme en roddelen.
"Er heerst een cultuur die het mogelijk maakt dat gevangenismedewerkers niet-integer gedrag vertonen, waaronder seksueel grensoverschrijdend gedrag. De leef- en werkomgeving is er niet veilig genoeg. Niet voor gedetineerden, niet voor medewerkers", zegt inspecteur-generaal Esther de Kleuver in een verklaring.
In de PI Nieuwersluis zitten uitsluitend vrouwen gevangen. Vorig jaar kwam aan het licht dat een 47-jarige cipier ervan werd verdacht dat hij drie gevangenen had misbruikt. Daarop meldden meerdere (ex-)gedetineerden dat zij ook slachtoffer waren van wangedrag binnen de gevangenismuren.
De Inspectie kondigde in juli vorig jaar een onderzoek aan naar de gevangenis in Nieuwersluis. Halverwege het onderzoek, eind 2022, werd het verbreed, omdat de Inspectie signalen kreeg dat niet alleen de 47-jarige cipier, maar ook andere gevangenismedewerkers zich schuldig hadden gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag.
"De cultuur binnen Nieuwersluis zal moeten veranderen om de leef- en werkomgeving veilig te maken. En de Dienst Justitiële Inrichtingen, de overkoepelende dienst van de gevangenissen, zou moeten kijken hoe de cultuur is in de andere inrichtingen waar vrouwen verblijven", aldus De Kleuver.
Orde van de dag
Uit het rapport van de Inspectie blijkt dat gedetineerden die er goed uitzien of goed liggen bij de medewerkers meer voor elkaar krijgen. Ook komt naar voren dat er gedetineerden zijn die mannelijke medewerkers bewust uitdagen om zo meer voor elkaar te krijgen.
Voor het onderzoek is gesproken met 66 mensen, onder wie 15 gedetineerden. De Inspectie schrijft in de aanbevelingen er een meldpunt moet komen waar de gedetineerden een melding kunnen doen en dat onderzocht moet worden of de bevindingen zich ook afspelen op andere plekken waar vrouwelijke gedetineerden zitten.
Een jaar te laat
Minister Weerwind heeft maatregelen aangekondigd, maar volgens advocaat Johan Oosterhagen is hij daar krap een jaar te laat mee. Oosterhagen staat een aantal vrouwen bij die in de gevangenis te maken hebben gehad met grensoverschrijdend gedrag. "Tweeënhalf jaar geleden ben ik zelf begonnen met een onderzoek, omdat een vrouw aangaf dat ze in de gevangenis was verkracht. De Inspectie bevestigde dat beeld, namelijk dat er heel veel mis is", zegt Oosterhagen.
Onder meer de balans tussen vrouwelijke en mannelijke medewerkers is volgens hem "totaal zoek" en er was niemand waarbij gedetineerden in de gevangenis veilig hun verhaal konden doen. Het overschrijdende gedrag gebeurde volgens hem "aan de lopende band". Oosterhagen: "Dat varieert van opmerkingen die structureel plaatsvinden, zoals de Inspectie ook concludeert, tot verkrachtingen en alles wat daartussen zit, zoals begluren, het aankijken op een bepaalde manier of een luikje openen op een moment dat dit niet bedoeling is."
Oosterhagen zegt de misstanden vorig jaar in een gesprek met de minister te hebben aangegeven, met de aansporing direct maatregelen te nemen. Oosterhagen: "Dat heeft hij niet gedaan. Nu zegt de Inspectie hetzelfde en neemt hij alle aanbevelingen over, maar wel bijna een jaar later. Dat is best schokkend, want in de tussentijd hebben zich veel incidenten voorgedaan."
Volgens Oosterhagen is ook de situatie in de gevangenis in Ter Peel niet goed, "zo is onze indruk". De advocaat kan nog niet zeggen of hij vervolgenstappen gaat nemen vanwege het rapport. "We gaan het nu eerst goed lezen. Maar het is belangrijk dat de vrouwen veilig meldingen kunnen doen en dat die meldingen serieus genomen worden."
