’AI-race’ leidt tot zorgen bij experts, die ook in het duister tasten
Lopen we het risico dat AI, kunstmatige intelligentie, straks de mensheid vernietigt, of is dat echt overdreven? Hoewel de ontwikkelingen van AI al jaren gaande zijn, heeft de enorme versnelling een debat aangewakkerd onder wetenschappers over hoe de toekomst eruitziet.
De NOS sprak vier AI-deskundigen, die bij elkaar tientallen jaren aan kennis op dit gebied hebben. Allemaal vinden ze dat er snel regelgeving moet komen. Het feit dat het Europees Parlement daarin deze week een stap zette, vinden ze belangrijk. Ze zich allemaal zorgen over wat er nu gebeurt, al verschillen ze wel van mening over wat de meeste aandacht verdient.
Die zorgen, die horen we al langer. Van een open brief die opriep tot een 'AI-pauze', tot AI-pionier Geoffrey Hinton die zijn baan bij Google opgaf zodat hij zich vrijer kan uitspreken.
De Amerikaanse president Biden drukte de bazen van belangrijkste AI-bedrijven vorige week op het hart dat de technologie een "enorm potentieel" heeft, maar ook een "enorm gevaar".
"Er zijn nu maar negen landen die kernwapens hebben", zegt Wim Nuijten, wetenschappelijk directeur bij het AI-instituut EAISI van de TU Eindhoven. "Het is nu tijd om te kijken naar soortgelijke maatregelen voor AI."
Van de experts die de NOS sprak, maakt hij zich het meeste zorgen over de gevolgen op lange termijn. "Mijn grootste zorg is dat AI ongelooflijk heftige dingen kan doen."
Zonder een 'moreel kompas' zou AI op termijn zelfs het leven op aarde kunnen uitroeien, stelt Nuijten. "Dat geloof ik echt." De hypothese is daarbij dat AI op dat moment intelligenter en machtiger is dan de mensheid en een besluit neemt dat bedoeld of onbedoeld het leven op aarde beëindigt.
De toekomst waarin andere intelligentie dan de mens het voor het zeggen krijgt, is nog heel ver weg.
De andere experts nuanceren deze zorgen behoorlijk. Het laat zien dat de wetenschap volop in de discussie is. Jelle Zuidema, universitair hoofddocent explainable AI aan de UvA, denkt dat het alarmisme dat nu klinkt niet terecht is. "Tuurlijk zijn we een stapje verder. Maar de toekomst waarin andere intelligentie dan de mens het voor het zeggen krijgt, is nog echt heel erg ver weg."
Hij is in het gezelschap van Virginia Dignum, als hoogleraar responsible AI verbonden aan de Zweedse Umeå Universitet, en Maarten de Rijke, hoogleraar kunstmatige intelligentie aan de UvA. Zij waarschuwen alle drie vooral voor wat er nú gaande is.
"Het is erg makkelijk geworden om toepassingen boven op de AI-systemen te bouwen", zegt Dignum. "Daar heb ik de meeste zorgen over. We laten mensen toch ook niet zonder rijbewijs in een auto rijden?"
Rol techgiganten
Ook klinkt er flinke kritiek op de snelheid waarmee alles wordt uitgerold, ook door de techgiganten. Zo is er een strijd gaande tussen met name Google en Microsoft om zo snel mogelijk nieuwe AI-toepassingen te presenteren.
Het is toch te zot dat we dit soort technologische ontwikkelingen overlaten aan een handjevol techbedrijven.
"We zijn beland in een wereld waar die technologie wordt ontwikkeld met de maatschappij als onderzoekslab", zegt De Rijke. "Het is toch te zot dat we dit soort technologische ontwikkelingen alleen maar overlaten aan een handjevol techbedrijven." Bovendien, zegt hoofddocent Zuidema, is het nog helemaal niet duidelijk wat er mis kan gaan met de technologie.
Tegelijkertijd is óók duidelijk dat AI heel veel kansen gaat bieden en hoe dan ook tot veranderingen gaat leiden in de samenleving. Zuidema zegt ook enthousiast te zijn. "Het is een grote sprong voorwaarts. Het is een combinatie van bewondering en kritiek."
Ondanks zijn doemscenario's ziet ook grote voordelen van met name generatieve AI, die op basis van vragen zelf teksten of bijvoorbeeld afbeeldingen kan genereren. Hij denkt dan aan nieuwe manieren om kanker of alzheimer tegen te gaan of om gewassen te verbouwen.
