Als het aan experts ligt worden kippen en varkens voortaan niet meer samen op één boerderij gehouden. Het gebeurt namelijk steeds vaker dat het vogelgriepvirus overslaat op zoogdieren. Als dat bij varkens gebeurt is er risico dat een nieuw gemuteerd virus ontstaat dat volgens deskundigen gevaarlijk kan zijn voor mensen.
Het deskundigenberaad-zoönosen (DB-Z) schreef een advies aan het kabinet waarin staat dat gemengde boerderijen 'onwenselijk' zijn. Dat zijn boerderijen waar pluimvee en varkens op één boerderij leven. Daarvan zijn er ongeveer honderd in Nederland.
Volgens epidemioloog Arjan Stegeman, vicevoorzitter van het DB-Z, kunnen vooral varkens een negatieve hoofdrol spelen als het gaat om de mutatie van vogelgriep. Die dieren hebben namelijk al vaak last van allerlei soorten griepvirussen die veel circuleren.
Kans op gevaarlijk nieuw virus
"De kans bestaat dat als zo'n varken gelijktijdig besmet wordt door een varkensvirus én een vogelgriepvirus, dat dan een mengeling ontstaat van die virussen wat leidt tot een gevaarlijke nieuwe virusvariant."
Potentieel gevaarlijk voor mensen dus. Ook omdat varkens veel meer op mensen lijken dan vogels, zegt Stegeman. Zo ligt de lichaamstemperatuur van een varken dicht bij dat van een mens. "Dus het betekent dat het virus een grotere kans maakt ook de overstap naar de mens te maken."
Landbouwminister Piet Adema zegt in een reactie dat het voorlopig niet verboden wordt om pluimvee en varkens op één boerderij te houden. Wel zegt hij dat varkens worden getest na een vogelgriepuitbraak bij een gemengd bedrijf. Ook onderzoekt het RIVM welke griepvirussen er allemaal rondgaan onder varkens. Resultaten worden dit najaar verwacht.
Het schrikbeeld is dat vogelgriep bij een Nederlands varken muteert en leidt tot een virus dat lijkt op corona en circuleert onder mensen. Hoewel het deskundigenberaad-zoönosen nu aan de bel trekt over gemengde boerderijen, wordt het risico op dat schrikbeeld vooralsnog als laag ingeschat. Bovendien, het zou ook kunnen dat het virus op een andere plek in de wereld muteert. Bijvoorbeeld bij een nerts in Spanje, of bij een zeeleeuw in Amerika, en zo alsnog overspringt op de mens.
'Gemengde' boeren balen
Van de ongeveer honderd gemengde boerderijen in Nederland, zijn er zeventien van boer Geert van der Veer. Hij is de oprichter van landbouwcoöperatie Herenboeren, een agrarisch concept dat door het deskundigenberaad-zoönosen dus onwenselijk wordt genoemd. En daar baalt hij van. "Ik snap dat de deskundigen zeggen dat dit een risico is", zegt Van der Veer. "Maar we doen de kippen en de varkens uit elkaar."
Op zijn erf in Boxtel teelt hij niet alleen groente en fruit in een voedselbos. Hij heeft ook runderen, een twintigtal varkens én 250 kippen. Die laatste groep zit in een 'kipcaravan'. Ze mogen niet naar buiten vanwege de ophokplicht. Die is van kracht vanwege, uiteraard, vogelgriep.
Toch hoeft Van der Veer zich geen grote zorgen te maken, denkt Stegeman. Volgens hem zit het risico niet per se bij dit soort kleinschalige gemengde boerderijen, maar met name bij bedrijven waar grote populaties varkens en kippen worden gehouden.
De Brabantse boer wil het liefst al zijn kippen laten inenten. Maar het vaccin voor pluimvee laat voorlopig nog op zich wachten.
