Politie gebruikte vorig jaar opnieuw meer geweld, ook vaker ten onrechte
Politiemensen hebben vorig jaar in hun werk vaker geweld gebruikt dan in 2021. Er waren 20.667 incidenten, blijkt uit de jaarlijkse rapportage. Daarbij werd in totaal 33.584 keer geweld gebruikt door een politieman of -vrouw. Dat aantal ligt hoger omdat er bij één incident meerdere keren en door meerdere politiemensen geweld kan worden gebruikt.
Het aantal incidenten waarbij geweld werd gebruikt steeg vorig jaar met 18 procent. Het aantal keren dat geweld werd gebruikt, de zogeheten geweldsaanwendingen, nam met 12 procent toe. Er kwamen vorig jaar 11 mensen om bij incidenten waarbij politiemensen geweld gebruikten. Of dat door het gebruik van het geweld kwam of (ook) door andere oorzaken is nog niet duidelijk.
Polarisatie
Een mogelijke verklaring voor de toename is volgens de politie de verdere polarisatie van de samenleving. "Burger en overheid zijn steeds meer tegenover elkaar komen te staan. Het grotere aantal protesten dat daarvan een gevolg is, leidt tot meer geweldsaanwendingen", staat in het verslag.
Ook de toename van het aantal incidenten rond mensen met verward gedrag kan een mogelijke oorzaak zijn, zegt de politie. Dat steeg met 7 procent.
Verder is er binnen de politie sinds een aantal jaren meer aandacht voor politiegeweld en het belang van een goede registratie. De discipline is op dat punt aangehaald, zegt de Amsterdamse korpschef Paauw in het NOS Radio 1 Journaal. Zo worden de cijfers sinds vier jaar op een uniforme manier geregistreerd, waardoor ze goed vergelijkbaar zijn.
Stroomstootwapen
In meer dan de helft van de gevallen gebruikte een agent vorig jaar fysiek geweld, zonder verdere geweldsmiddelen. Daarna werd het meest gegrepen naar het vuurwapen en de uitschuifbare wapenstok.
86 keer werd er gericht op iemand geschoten, 1499 keer werd het wapen alleen op iemand gericht. De meeste geweldsincidenten waren er net als in 2021 in de eenheid Den Haag (3174), gevolgd door Oost-Nederland, Amsterdam, Oost-Brabant en Midden-Nederland.
Vanaf begin 2022 hebben politieagenten in basisteams standaard stroomstootwapens. Het gebruik ervan is daardoor sterk toegenomen vergeleken met eerdere jaren. Het stroomstootwapen werd vorig jaar ruim 4400 keer ingezet, maar in driekwart van de gevallen werd er alleen mee gedreigd. "Dat zorgde al vaak voor een afschrikwekkend effect waardoor de dreiging of het gevaar afnam", zegt Paauw. "Dit zorgt er mogelijk ook voor dat de agent een vuurwapen of wapenstok minder hoeft te gebruiken."
Het is het vierde jaar op rij dat het aantal geweldssituaties stijgt. In 2021 waren het er nog ruim 17.000. Ook het aantal keren dat er geweld werd gebruikt, is in die jaren gestegen.
'Zorgvuldiger met geweld omgaan'
Frank Paauw, politiechef van Amsterdam en verantwoordelijk voor het rapport, zegt dat de samenleving verandert. Hij vindt dat de politie daarom zorgvuldiger moet omgaan met het gebruik van geweld.
"Het is lastig te zeggen of de toename van geweld door agenten te maken heeft met de coronaperiode", zegt hij. "Dat kunnen we beter duiden na de cijfers van 2023. Tijdens de coronatijd hebben we natuurlijk wel gezien dat er meer demonstraties waren, er was geen uitgaansleven, maar er is meer nodig om de stijging te verklaren."
Niet-professioneel
De politie kwam ook met cijfers over de mate waarin politiegeweld terecht of onterecht is toegepast. Van de ruim 2800 gevallen die in 2022 werden beoordeeld was het oordeel in 87 procent dat het gebruikte geweld in overeenstemming was met de richtlijnen en dus professioneel. In 266 gevallen (13 procent) was het geweld in strijd met de richtlijnen en dus niet-professioneel. Dat is een stijging, vergeleken met 2021. Toen werd 10 procent als niet-professioneel beoordeeld.
Niet alle beoordelingen hebben betrekkingen op incidenten uit 2022. Omdat het onderzoek tijd kost gaat het voor een deel om geweld uit 2021. Een aantal incidenten uit 2022 is nog niet beoordeeld.
