Anti lhbti-wet Uganda uitgesteld, maar 'onze levens zijn nog elke dag in gevaar'

In Uganda is een controversiële nieuwe anti-lhbti-wet die de doodstraf mogelijk maakt voorlopig uitgesteld. Onverwachts stuurde president Yoweri Museveni de wet gisteravond terug naar het parlement met de opdracht om hem aan te passen. Het is onduidelijk waarom de president dit heeft gedaan.

Mensenrechtenactivisten in Uganda zijn enigszins opgelucht, maar weten ook dat dit uitstel niet het einde van de wet betekent.

"Er valt niks te vieren", zegt lhbti-rechtenactivist Pepe Onziema. "Onze levens zijn nog steeds elke dag in gevaar". Hij spreekt telefonisch vanuit een politiebureau in de Ugandese hoofdstad Kampala en is even naar buiten gestapt voor het gesprek.

Hij legt uit dat binnen twee van zijn vrienden worden vastgehouden voor verhoor. Ze werden afgeperst door iemand die ze beschuldigde van homoseksualiteit, maar toen ze daar aangifte van wilde doen werden ze zelf gearresteerd. "Dit bedoel ik als spreek over het angst dat we elke dag voelen", verzucht Onziema.

Strijdlustig

De mededeling van Museveni kwam donderdagavond laat nadat hij gesproken had met parlementsleden uit zijn eigen partij. Hij stuurde de wet terug met "suggesties voor verbeteringen". Hoe die verbeteringen er volgens Museveni moeten uitzien is niet duidelijk.

Filmmaker en mensenrechtenactivist Richard Lusimbo vertelt via Skype dat hij strijdlustig blijft. "We blijven met onze leiders in gesprek om ze uit te leggen dat niemand veroordeeld mag worden om wie ze liefhebben."

Homoseksualiteit is door een oude koloniale wet nu al illegaal in het Oost-Afrikaanse land. Er staat een levenslange straf op. De nieuwe wet zou nog veel verder gaan. Het maakt in bepaalde gevallen zelfs de doodstraf mogelijk. De wet spreekt over 'ernstige' homoseksualiteit als iemand bijvoorbeeld een ander persoon van het zelfde geslacht besmet met hiv.

Het zou zelfs strafbaar worden om je openlijk uit te spreken voor lhbti-rechten. Daar staat dan tot 20 jaar celstraf op. In het conservatief christelijke Uganda is er veel steun voor de harde aanpak van de regering. "Als je met Ugandezen een-op-een spreekt over hun opvattingen zijn die vaak een stuk genuanceerder", zegt Lusimbo echter. De bevolking wordt volgens hem vaak verkeerd ingelicht.

Internationale kritiek

Internationaal is er veel kritiek op de plannen van de Ugandese overheid. Verschillende wetenschappers en academici, ook binnen Afrika, riepen Museveni op om zijn vetorecht te gebruiken. Alleen de handtekening van de president is nog nodig om de wet te bekrachtigen. In maart werd de wet al door het parlement goedgekeurd. Toen stemden twee parlementariërs tegen en 389.

De VS heeft gedreigd met het intrekken van financiële steun aan het land als het de hardere wetgeving doorzet. De EU waarschuwt Uganda in dat geval voor sancties. Onziema denkt niet dat Museveni er gevoelig voor is. "Hij lijkt vooral politieke tijd te willen kopen met het terugsturen van de wet."

Onziema doelt hiermee op een groot corruptieschandaal dat momenteel in Uganda speelt. IJzeren golfplaten bestemd voor de daken van huizen in de regio Karamoja kwamen in handen van hooggeplaatste politici. Museveni zou de afleiding die de anti-lhbti-wet geeft goed kunnen gebruiken. Ook Lusimbo ziet een connectie. "Helaas zien we vaker dat de discussie rondom lhbti-rechten oplaait als er andere problemen spelen in de regering."

'Blijven vechten'

Komende dinsdag praat president Museveni met de rechtscommissie van het Ugandese parlement verder over aanpassingen aan de wet. Voor Pepe Onziema en Richard Lusimbo maakt de uitkomst van die gesprekken niet heel veel uit, zeggen ze. Wat de uitkomst ook is, ze blijven zich inzetten voor mensenrechten in hun land.

"Ik ben al een doelwit, daar verandert een nieuwe wet niks aan", zegt Onziema. "Hoewel mijn leven niet veilig is blijf ik in Uganda en blijf ik vechten."