Brussel goes BBB: wat kan Timmermans Van der Plas dinsdag bieden?
Evert-Jan Offringa
Aanstaande dinsdag bespreekt Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging (BBB) met Eurocommissaris Frans Timmermans het stikstofbeleid én alternatieve plannen, nu er een patstelling is ontstaan in de vergunningverlening in Nederland. De BBB heeft meerdere oplossingen geopperd, die niet staan in het huidige stikstofbeleid van het kabinet. Nieuwsuur bekijkt de ruimte die de EU mogelijk kan bieden, aan de hand van vijf uitlatingen van BBB.
Dit is wat de Europese Commissie vraagt: herstel en behoud van de natuur. Niks anders. Wij hebben hier bedacht dat dat via stikstof moet. Dan kunnen wij dat ook ombedenken.
Behoud en herstel van natuur is inderdaad wat de EU al vanaf 1992 van alle lidstaten verlangt, via een richtlijn die gaat over de bescherming van natuurgebieden (habitats) en wilde flora en fauna. Om die te beschermen zegt de EU dat lidstaten de door henzelf aangewezen beschermde natuurgebieden niet mogen laten verslechteren. Daarvoor zijn maatregelen nodig.
Welke maatregelen lidstaten nemen, bepaalt Brussel niet, zegt hoogleraar Milieurecht Hendrik Schoukens (Universiteit van Gent), die zich heeft gespecialiseerd in de richtlijn. De Vlaming is ook wethouder voor de lokale Groen-partij. "In de Habitatrichtlijn staat het woord stikstof niet vermeld."
De grootste oorzaak dat natuurgebieden verslechteren, verschilt per lidstaat. Schoukens: "In Spanje speelt het probleem van verdroging, in Zweden de impact van bosbouw, terwijl in Vlaanderen en Nederland het de combinatie van veehouderij, industrie en mobiliteit is."
Nederland kan overigens niet onder de EU-richtlijn uit. Daarvoor zou Nederland uit de EU moeten stappen. De richtlijn gaat vóór op nationaal recht.
Kabinet heeft zichzelf in #stikstofpuinhoop gewurmd en laat tienduizenden boeren bloeden voor de eigen onkunde. Het “stikstofprobleem” is een ZELF gecreëerd probleem.
Stikstof speelt niet alleen in Nederland een rol van betekenis in de verslechtering van natuurgebieden. Uit cijfers van het Europees Milieuagentschap blijkt dat ook bijvoorbeeld Duitse, Zweedse, Belgische en Tsjechische natuurgebieden onder druk staan door stikstof.
"Nederland is in die zin niet uniek, omdat ook in Vlaanderen dezelfde problematiek speelt", zegt Schoukens. "Het zijn regio's met een heel grote veestapel, dicht op elkaar, samen met veel wegen en veel industrie."
Vermindering van aantal Natura 2000-gebieden.
Nederland telt 162 Natura-2000 gebieden. Ruim 120 daarvan staan onder druk door stikstof, zo blijkt uit gegevens die ons land rapporteert aan de EU. Het voorstel van BBB en JA21, dat werd gedaan in een gezamenlijk 10-puntenplan, is om het aantal Natura-2000 gebieden te verminderen. Het verlies van met name kleinere gebieden kan volgens de BBB gecompenseerd worden door andere gebieden juist te vergroten.
Brussel laat in de Habitatrichtlijn ruimte om beschermde natuurgebieden hun Natura 2000-status te ontnemen. Dat kan na een natuurramp, waardoor bijvoorbeeld een grot met beschermde vleermuizen is ingestort. Maar verwaarlozing van een gebied door een land is géén geldig argument volgens het Europese Hof van Justitie.
Een woordvoerder van de Europese Commissie zegt dat er in het verleden een aantal Natura 2000-gebieden is verdwenen. Dat had te maken met natuurlijke oorzaken, of met fouten in het toekenningsproces voor een beschermde status.
EU gaat niet over 2030 of 2035. EU ziet toe op natuurbehoud.
In welk jaar de natuur hersteld moet zijn, daar zegt de Europese richtlijn inderdaad niets over. "De Habitatrichtlijn heeft geen deadline", zegt Schoukens. Maar helemaal vrijblijvend achteroverleunen is er niet bij. "De Nederlandse overheid moet een geloofwaardig traject schetsen, waarmee zij aan de Europese Commissie kan aantonen: kijk, op de lange termijn gaan wij die doelen halen."
Al jaren worden landen aangesproken of gedaagd op het niet naleven van de richtlijn. Zo startte de Europese Commissie eerder een procedure bij het Europese Hof voor Justitie tegen Portugal, Bulgarije, Griekenland, Ierland en Italië. In 2005 werd ook Nederland door de Europese rechter op de vingers getikt.
In Europa gaan diverse landen naar Brussel toe om dingen te vragen. Ik hoor dat wij het enige land zijn dat steeds zegt: naar Brussel gaan is echt niet te doen, hoor. Want daar gaan ze gewoon niks doen. Dat is gewoon niet waar.
Kan Brussel inderdaad om oplossingen worden gevraagd? Nieuwsuur legde die vraag voor aan de woordvoerder van Eurocommissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij Virginijus Sinkevičius.
"De rol van de Europese Commissie is om de Nederlandse overheid te assisteren met informatie. De oplossingen die moeten worden gezocht, moeten door de Nederlandse autoriteiten worden gevonden. Die moeten in Nederlandse rechtbanken overeind kunnen blijven. Wij zijn niet degenen die met oplossingen komen", is de reactie.
Zo bezien zullen gesprekken met Brussel dus geen opening bieden voor het kabinet om snel een uitweg te vinden uit de stikstofknoop die is ontstaan. Maar Van der Plas wil vooral duidelijkheid krijgen in haar gesprek met Timmermans. "Ik ben tevreden als het voor mij helemaal klip en klaar helder is wat er allemaal wel kan, wat er niet kan en hoe de Europese Commissie eigenlijk ook naar Nederland kijkt. Hoe wij met het hele probleem omgaan."
Van der Plas blijft geloven in een oplossing. "Ik denk dat er een snelle uitweg mogelijk is uit de stikstofcrisis". zegt ze. "En snel hoeft niet gemakkelijk te zijn. Snel kan ook ingewikkeld zijn."
