Doorbraak in strijd tegen RS-virus: 'Ongelooflijk veel ziekenhuisopnames te voorkomen'

Niet één, maar twee vaccins zijn veilig en effectief te gebruiken om een ernstige infectie met het RS-virus te voorkomen. Dat blijkt uit drie onderzoeken van de Nederlandse kinderarts-infectioloog Louis Bont van het UMC Utrecht, waarover de wetenschappelijke tijdschriften Lancet Infectious Diseases en New England Journal of Medicine publiceren.

Het nieuws wordt gezien als een doorbraak in de strijd tegen het RS-virus, dat wereldwijd de tweede doodsoorzaak is bij zuigelingen, na malaria. Het UMC Utrecht spreekt van een keerpunt. Hoewel het in Nederland zeldzaam is dat een kind aan het virus sterft, belanden er ook hier jaarlijks 150 tot 200 baby's op de intensive care. Onder gezonde zuigelingen wordt één op de 56 vanwege een besmetting opgenomen in het ziekenhuis.

Bij een van de vaccins wordt de zwangere vrouw gevaccineerd, waarna de antistoffen die de moeder produceert via de placenta naar de baby worden overgedragen. Op die manier zijn baby's in hun eerste drie kwetsbare maanden goed beschermd tegen het RS-virus.

2000 opnames, tot 1500 te voorkomen

"Ik verwacht dat dit vaccin een heel groot deel van de van de ziekenhuisopnames gaat voorkomen. Ieder jaar komen zo'n 2000 kinderen met RSV in het ziekenhuis terecht en ik denk dat we tussen de 1000 en 1500 opnames hiermee kunnen voorkomen. Dat is echt ongelooflijk veel", vertelt Bont.

Het onderzoek naar dit middel, dat wordt geproduceerd door farmaceut Pfizer, werd uitgevoerd bij 7400 moeders en hun pasgeboren kind. Het UMC Utrecht meldt dat het vaccin waarschijnlijk komend jaar geregistreerd wordt door de Europese Unie. Ook bij ouderen met een zwakke gezondheid, die griepachtige klachten en luchtweginfecties van het RS-virus kunnen krijgen, kan dit vaccin ernstige infecties voorkomen.

De Bill & Melinda Gates Foundation heeft de rechten van dit vaccin gekocht en wil het gaan produceren voor en in ontwikkelingslanden, iets waar Bont erg enthousiast over is. "Op deze manier kun je echt heel veel sterfte tegengaan in de wereld. Er gaan zo ontzettend veel kinderen dood", aldus Bont.

"Normaal is er weinig interesse bij Pfizer om een middel naar ontwikkelingslanden te sturen, en eindigt het dus in landen waar het veel minder verschil maakt. Waar het vaccin minder hard nodig is", legt de kinderarts uit.

Zeer veilige vaccins

Het andere vaccin, gemaakt door AstraZeneca en Sanofi, is specifiek bedoeld voor pasgeborenen. Dat werd eind vorig jaar al in de Europese Unie geregistreerd. Bont onderzocht of dit middel langdurig inzetbaar is tegen het RS-virus en dat is het geval.

De antistof in dit vaccin richt zich op een eiwit aan de oppervlakte van het virus. De onderzoekers stelden vast dat het eiwit niet muteert, waardoor de kans dat het virus resistent wordt erg klein is. Bij het griepvirus is dat bijvoorbeeld wel het geval, waardoor vaker aanpassingen aan de vaccins moeten worden gedaan.

Beide vaccins zijn volgens Bont zeer veilig en ernstige bijwerkingen zijn niet bekend. "Elk vaccin heeft bijwerkingen - denk aan roodheid op de plek van injectie - maar bij het zwangerenvaccin kun je echt zeggen dat er sprake is van een veilige immunisatie. En het babyvaccin is zo mogelijk nog veiliger."

RS-virus nog niet verslagen

Hoewel de vaccins veel ziekenhuisopnames en sterfgevallen kunnen voorkomen, is het RS-virus hiermee volgens Bont niet verslagen. "Het is niet zoals met de mazelen. Dat komt echt niet meer voor in Nederland. Er zijn nog wel eens wat gevallen op specifieke plekken, maar eigenlijk is er voldoende vaccinatie om transmissie geheel te voorkomen. Dat zal voor RSV niet gelden."

Deze vaccins zijn voor 80 procent werkzaam, vertelt Bont, die in het radioprogramma Met het oog op morgen verder toelichting geeft op zijn onderzoeken. "Het zal dus nog altijd voorkomen. Voorbij het eerste levensjaar leidt het nog steeds tot ziekte, dus het zal blijven rondgaan, maar dit is wel een oplossing voor dat eerste levensjaar waarin RSV zo gevaarlijk kan zijn."