Von der Leyen en Macron willen Chinese president Xi losweken van Poetin
De Chinese president Xi Jinping in de richting van de EU trekken en wegduwen van zijn Russische ambtgenoot Poetin. Dat is het doel van de Franse president Macron en de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen tijdens hun bezoek aan de Chinese president morgen. Maar doorbraken worden niet verwacht, daarvoor liggen de standpunten van de partijen te ver uit elkaar.
Na drie jaar van strenge coronamaatregelen is het nu weer dringen geblazen in Peking. Vrijwel elke dag zijn de voorpagina's van de Chinese staatsmedia gevuld met foto's van regeringsleiders die partijbaas en president Xi Jinping de hand schudden. Staatsman Xi, zoals hij zichzelf graag presenteert, is terug van weggeweest.
Rol van China bij de oorlog
Eén van de belangrijkste punten op de agenda van Macron en Von der Leyen is de rol van China in de Oekraïne-oorlog, door China steevast het 'Oekraïne-probleem' genoemd. Volgens Von der Leyen is de Chinese houding tegenover de Russische invasie zelfs "bepalend voor de toekomstige betrekkingen tussen de EU en China".
Xi geniet een "goede vriendschap" met de Russische president Poetin en zou druk kunnen uitoefenen om de oorlog te beëindigen. Tot nu toe weigert de Chinese president de oorlog zelfs maar te veroordelen. Volgens Washington overweegt Xi Rusland met militaire middelen te steunen, iets waar ze in Brussel als de dood voor zijn. Maar China deed de beschuldigingen af als nonsens.
Contact zoeken met Zelensky
Ook zullen de Franse president en de voorzitter van de Europese Commissie naar verwachting druk uitoefenen op Xi om contact te zoeken met de Oekraïense president Zelensky. Dat zou voor het eerst zijn.
In aanloop naar het bezoek van Xi aan Poetin, afgelopen maand, was er veel speculatie dat hij contact met zijn Oekraïense collega zou opnemen, maar vooralsnog is dat dus niet gebeurd. Ook Peking ziet liever geen oorlog, maar wil een nederlaag voor Poetin voorkomen.
De Europese Unie zoekt naar een eigen weg in de verhouding met China ten opzichte van de Verenigde Staten. Daar vragen velen om economische en politieke 'ontkoppeling' van China. Maar zover wil de voorzitter van de Europese Commissie niet gaan.
In een toespraak aan de vooravond van haar bezoek sprak Von der Leyen wel over 'risicovermindering' in de relatie met China. De EU kán niet zonder China, omdat de unie op allerlei terreinen afhankelijk is.
'Morele plicht'
Recent kwam Von der Leyen daarom met plannen om meer grondstoffen die nodig zijn voor de energietransitie uit Europese bodem te halen. Door zélf aardmetalen te gaan mijnen wil de EU zelfstandiger worden. In de toespraak uitte ze ook harde kritiek op de mensenrechtensituatie in China.
Aan de vooravond van het bezoek zei EU-buitenlandchef Josep Borrell dat Peking, als permanent lid van de VN Veiligheidsraad, zou moeten openstaan voor de internationale regels. "China heeft de morele plicht om bij te dragen aan vrede."
China waardeert de Europese pogingen tot wat het 'strategische autonomie' heeft genoemd. Een meer onafhankelijke positie van Amerika, vrij vertaald. Van Oekraïne tot exportbeperkingen op hoogwaardige technologie, zoals de chipmachines van de Nederlandse fabrikant ASML: Peking vindt dat Europa te veel aan de leiband van Amerika loopt.
Het ziet dat de relatie op terreinen moeizaam is, maar realiseert zich ook dat het met Europa, China's belangrijkste handelspartner, in elk geval nog in gesprek is. Het managen van die relatie is in Peking een zaak van de partijtop.
Taiwan
Het bezoek komt op het moment dat de Taiwanese president Tsai Ing-wen in Los Angeles een ontmoeting heeft met de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, McCarthy. Taiwanese presidenten maken tijdens internationale reizen vaker een overstap in Amerika, maar niet eerder ontmoetten zij daarbij ook de 'Speaker' van het Huis.
Afgelopen zomer nog bezocht McCarthy's voorganger Nancy Pelosi Taiwan. Dat bezoek leidde tot grootschalige militaire oefeningen van het Chinese Volksbevrijdingsleger. Ook werd daarbij een raket afgeschoten boven Taiwan. Peking, dat Taiwan als Chinees grondgebied beschouwt dat het desnoods met geweld wil veroveren, heeft gedreigd met repercussies na deze laatste ontmoeting.
Maar tot nu toe is er, los van de gebruikelijke vliegbewegingen in het luchtruim dat Taiwan claimt als haar luchtverdedigingszone, nog geen noemenswaardige reactie waarneembaar. Of Peking het aandurft al tijdens het bezoek van de Europese leiders met een steviger reactie te komen, is de vraag. Wat ook meespeelt is dat de vorige president van Taiwan, Ma Ying-jeou van de China beter gezinde Kuomintang, op rondreis is in China.
Tête-à-tête met Xi Jinping
Von der Leyen gaat morgen ook in gesprek met vertegenwoordigers van Europese bedrijven in China. En gaat ze lunchen met de nieuwe premier Li Qiang. Naast het gezamenlijke bezoek met Macron, heeft ze ook nog een tête-à-tête met Xi Jinping.
Na een persconferentie vliegt ze vrijdagochtend terug naar Europa. Macron gaat onder meer op bezoek bij de Sun Yatsen-universiteit in Guangzhou. Hij zal Xi vervolgens nogmaals ontmoeten voor een diner, om daarna terug te vliegen naar Parijs.
