ASML lijkt goed weg te komen in geopolitiek steekspel rond chipmachines
De mist die rond de exportrestricties voor ASML hing, is een beetje opgetrokken. Voor het eerst heeft het Nederlandse kabinet gisteren, na druk van de VS, in een brief aan de Tweede Kamer bevestigd dat er straks inderdaad bepaalde chipmachines niet meer mogen worden verscheept naar China. Zonder dat land overigens bij naam te noemen.
"Door China niet te noemen hoopt Nederland het land niet te veel voor het hoofd te stoten", zegt Maaike Okano-Heijmans, specialist geopolitiek en technologie bij Instituut Clingendael. "We gaan ten dele mee met de redenering van de Amerikanen, maar het is geen anti-China-verhaal. Dat is een verschil dat de Chinese overheid ook zal lezen."
Technologische ontwikkeling China stoppen
Gesprekken met de VS over restricties liepen al tijden. Dat land had zelf in oktober al maatregelen aangekondigd. Het doel: de technologische ontwikkeling van China stoppen. De vrees is dat China met de machines waarop straks een verbod rust, chips kan produceren die gebruikt kunnen worden voor bijvoorbeeld hoogtechnologische militaire toepassingen.
Wat de wensen van de VS precies waren, is onduidelijk. "Het lijkt erop dat ze ergens in het midden zijn uitgekomen", concludeert Okano-Heijmans.
Je zou wel kunnen zeggen dat Nederland de VS hiermee iets heeft 'gegeven'. Dat roept de vraag op wat het kabinet daarvoor terugkrijgt. Die vraag is moeilijk te beantwoorden, zegt de Clingendael-specialist. "Je kunt je ook afvragen wat de kosten zijn als we hierin niét meegaan. Je creëert goodwill bij de VS om ons weer te steunen als het nodig is. En dat hoeft niet per se op chipgebied te zijn."
Een gunstige uitkomst
Voor ASML lijken de uitkomsten niet per se ongunstig te zijn. Voor de allernieuwste machine van ASML, Extreme Ultraviolet (EUV), geldt al een paar jaar een exportverbod naar China. Daar komt nu vrijwel zeker een type machine bij uit de serie Deep Ultraviolet (DUV). Op basis van de brief die minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel) heeft gestuurd, waar ze spreekt over de "meest geavanceerde", gaat ASML ervan uit dat het om de modernste versie van DUV gaat.
Van dit type machines zijn volgens het jaarverslag van ASML vorig jaar veertig stuks verkocht. Dit leverde in totaal 5,2 miljard euro op, oftewel gemiddeld 130 miljoen euro per machine. Hoeveel van die machines naar China zijn gegaan is onduidelijk. Het merendeel van de machines die ASML aan het land levert, zijn echter oudere types. Die vallen niet onder de restricties.
ASML wil niet zeggen hoeveel van het nieuwste type DUV-machines door Chinese klanten voor dit jaar zijn besteld. In een verklaring zei het bedrijf gisteren dat de restricties geen gevolgen zullen hebben voor de omzetverwachting voor dit jaar en op de lange termijn.
Met dit extra brokje duidelijkheid is het niet zo dat er meteen iets verandert. Het Veldhovense bedrijf is gehouden aan contracten. Als het in de geest van de wet al zou stoppen met de export van machines, zouden klanten, maar ook de Chinese overheid, verhaal kunnen gaan halen. Met waarschijnlijk juridische claims tot gevolg.
Wachten op wetgeving
ASML kan pas actie ondernemen als de restricties zijn vastgelegd in wetgeving. Die wordt naar verwachting rond de zomer gepubliceerd. Of de wetgeving daarmee direct ook in werking treedt, is onduidelijk. Daarnaast zit er een lange looptijd op de bestellingen. Het is dus niet zo dat China nog even 'snel' een paar machines kan bijbestellen.
Het orderboek voor dit jaar zit al helemaal vol. ASML heeft een bestellijst ter waarde van 40 miljard euro.
