'Regio's worden achtergesteld, gerichte investeringen hard nodig'

De Rijksoverheid moet de regio's versterken en de welvaart moet er worden vergroot. Dat staat in een adviesrapport over de kwetsbaarheid van de regio's vergeleken met economische sterke gebieden als de Randstad en de regio Eindhoven.

De onderzoekers (Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving) doen een aantal voorstellen.

Zo willen ze dat de locaties van overheidsdiensten beter worden verspreid. Ook pleiten ze voor meer woningbouwprojecten in de regio en het vestigen van dependances van onderwijsinstellingen. Daarmee moet de relatie tussen Rijk en regio's worden versterkt.

In hun rapport Elke regio telt! concluderen ze dat regio's worden achtergesteld, vooral aan de randen van het land. Basisscholen sluiten, huisartsen verdwijnen, winkels gaan dicht en bushaltes worden opgeheven. Dat heeft grote gevolgen voor het gemeenschapsleven.

Nieuwsuur laat zien welke gevolgen die veranderingen hebben in Zeeuws-Vlaanderen:

"De leefbaarheid van dorpen, buurten en gemeenschappen komt onder druk te staan en dit leidt in diverse regio's tot achterstanden." Het gaat onder meer om verschillen in gezondheid (de gemiddelde levensverwachting in sommige gebieden ligt zeven jaar lager dan elders) en de hoogte van het gemiddelde inkomen blijft achter. Ook de beschikbaarheid van culturele voorzieningen en ontmoetingsplekken in bepaalde regio's is onder de maat", staat in het rapport.

Regionale verschillen groot

De regionale verschillen zijn groot, in sommige gebieden stapelen de achterstanden zich op. Dat is niet nieuw, maar de ongelijkheid neemt de laatste jaren verder toe, blijkt uit onderzoek in vijf 'voorbeeldregio's': de Veenkoloniën, Parkstad Limburg, Twente, de Kop van Noord-Holland en Zeeuws-Vlaanderen.

Graadmeter in het onderzoek was het begrip 'brede welvaart', dat is alles wat mensen belangrijk vinden in het leven. "Niet alleen het besteedbaar inkomen, maar bijvoorbeeld ook gezondheid, onderwijs, milieu en leefomgeving, sociale verbondenheid, persoonlijke ontplooiing en veiligheid."

'Niet gezien en overgeslagen'

Mensen in de regio's hebben het gevoel dat ze worden overgeslagen bij investeringen van het Rijk op allerlei gebied. "Ze hebben het idee dat de Rijksoverheid niet goed begrijpt wat er in de regio speelt en te veel op afstand staat." De onderzoekers stellen vast dat dat zo is. Investeringen komen vooral ten goede aan gebieden waar volop kansen liggen. "Ze maken krachtiger wat al krachtig is. Dat is een bewuste keuze van de Rijksoverheid."

Daardoor voelen mensen in de regio's zich niet gezien en begrepen. Dat heeft onder meer gevolgen voor de gezondheid. In sommige gebieden zijn meer mensen met overgewicht en chronische aandoeningen. "De levensverwachting hoort met name in de Veenkoloniën en Parkstad Limburg tot de laagste van Nederland."

Ook op andere gebieden zijn de achterstanden groot. Door het sluiten van scholen moeten jongeren steeds verder reizen om op school te komen, ziekenhuizen liggen verder uit elkaar dan in stedelijk gebied en ook zijn er minder winkels en sportfaciliteiten. Inkomens liggen er veelal lager en de deelname aan de arbeidsmarkt is er lager. In een aantal regio's is de arbeidsongeschiktheid relatief groot.

Nieuw perspectief

Er is nieuw perspectief nodig, beleid waarin elke regio telt, stellen de onderzoekers, die met aanbevelingen komen voor brede welvaart in heel Nederland. Het nationale belang mag niet altijd het zwaarst wegen bij beleid en investeringen, de overheid moet ook kijken naar de impact op de regio's.

Die kunnen zich pas gezond ontwikkelen als onderwijs, zorg, werk en cultuur binnen bereik zijn. Daarvoor moet per regio worden geïnventariseerd wat de behoeften zijn en moeten plannen worden gemaakt, een zogenoemde kansenagenda.