VVD en CDA in provincies trotseren landelijke lijn met verzet tegen stikstofbeleid

In een groot aantal provincies zeggen coalitiepartijen CDA en VVD tegen kiezers dat ze zich willen verzetten tegen het landelijke stikstofbeleid. Dat blijkt uit een analyse van de stellingen in het Kieskompas.

Acht provinciale CDA-afdelingen en vijf provinciale VVD-afdelingen kiezen in het Kieskompas voor een stelling waaruit blijkt dat ze zich zullen "verzetten tegen het landelijk beleid om boeren te beschermen". Omdat CDA en VVD deel uitmaken van het kabinet wordt het landelijk stikstofbeleid deels door die partijen bepaald.

Bij het invullen van het Kieskompas kunnen gebruikers aangeven of ze het eens zijn met bepaalde stellingen, om zo te kijken met welke partij dat standpunt overeenkomt. Op de stelling dat "provincies in verzet moeten komen om boeren beter te beschermen", antwoorden de VVD en het CDA in Drenthe, Overijssel, Limburg en Zeeland bevestigend.

Ook de CDA-afdelingen in Zuid-Holland, Noord-Holland, Groningen en Flevoland zijn het eens met verzet tegen landelijk beleid. Bij de VVD gaat het ook om Friesland, naast de al eerder genoemde provincies. Al met al is in negen van de twaalf provincies minimaal een regeringspartij tegen het landelijke stikstofbeleid.

In Overijssel zegt zowel CDA als VVD dat boeren beschermd moeten worden en de provincie zich tegen landelijk beleid moet verzetten:

Uit de stellingen blijkt verder dat CDA en VVD in bijna alle provincies zeggen dat boeren niet gedwongen mogen worden uitgekocht. Ook regeringspartij ChristenUnie heeft deze mening in sommige provincies. Het kabinet overweegt dit middel wanneer vrijwillig stoppen niet voldoende oplevert.

Volgens Jeroen van Lindert, projectmanager bij Kieskompas, zijn alle provinciale partijen benaderd om de stellingen te beoordelen. Partijen kiezen zelf hun antwoord bij de stelling.

Een team van experts van Kieskompas analyseert aan de hand van officiële documenten van de partijen deze antwoorden. Van Lindert wijst er op dat deze bronnen ook voor bezoekers op site te vinden zijn door te klikken op het logo van een partij. Daar staan dan eerdere uitspraken van provinciale politici of is er aanvullende uitleg te vinden, afkomstig uit een verkiezingsprogramma.

Dat dit in sommige gevallen nuancerend is ten opzichte van de aanvankelijke stellingname van een partij, vindt Van Lindert niet misleidend. "Ik zou het eerder interessant willen noemen. Zo zien kiezers goed welke verschillen er zijn."

'Niet misleidend'

De Overijsselse CDA-Lijsttrekker Rick Brink zegt tegen de NOS geen licht te zien tussen het landelijke CDA standpunt en dat in Overijssel. Ook spreekt hij tegen dat de Overijsselse keuze voor de stelling misleidend zou zijn of verwarrend voor kiezers.

De keuze voor het "verzet" tegen het landelijk beleid is volgens Brink gekozen, omdat de landelijke overheid op dit moment "niet levert en de perspectieven voor boeren maar uitblijven". Brink: "Wij willen hier in de provincie graag aan de slag, maar er moet nu eerst echt duidelijkheid uit Den Haag komen." Hij denkt dat in Overijssel iedereen "prima begrijpt wat wij bedoelen".

In sommige provincies, waaronder Brabant en Gelderland, zeggen CDA en VVD zich juist niet tegen het landelijk beleid te willen verzetten. "Allemaal zullen we minder stikstof uit moeten stoten en moeten we zuiniger omgaan met ons water. Deze veranderingen kosten tijd en vragen om verandering", zegt het CDA Gelderland in een toelichting op de stikstofstelling in het Kieskompas.

Worsteling

Het landelijke CDA-partijbestuur laat in een reactie weten dat het de "verantwoordelijkheid van de provinciale afdelingen is wat wordt ingevuld in de stemwijzers". De landelijke partij zegt de worsteling van provincies te zien die "graag stikstof willen reduceren maar tot op de dag van vandaag nog niet de instrumenten krijgen om dat daadwerkelijk te doen".

Op de keuze voor het woord "verzetten" zegt een woordvoerder niet te kunnen ingaan, omdat het CDA niet verantwoordelijk is voor de stellingen.

De VVD-fractie in de Tweede Kamer benadrukt in een reactie dat de lokale en provinciale afdelingen van de partij "geen dictaten krijgen opgelegd". De VVD wijst erop altijd te hebben gepleit voor een gebiedsgerichte aanpak: "De situatie is in iedere provincie anders. Het is logisch dat Zeeland, met veel akkerbouw en scheepvaart, anders tegen de stikstofplannen aankijkt dan bijvoorbeeld Gelderland, met het grootste natuurgebied van ons land, of Limburg, met relatief veel stikstofdepositie uit het buitenland."

D66-Kamerlid De Groot vindt het juist "buitengewoon zorgelijk" dat in veel provincies CDA en VVD zich willen verzetten tegen het landelijk stikstofbeleid. "Het kabinet zet in op vooruitgang om de natuur te redden en om te zorgen dat je de woningbouw weer op gang krijgt." Volgens De Groot scharen CDA en VVD zich in een aantal provincies eigenlijk achter JA21 en BBB.

'Nuances zie je niet terug in ja of nee'

VVD-minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof reageert laconiek op de standpunten van CDA en VVD in het Kieskompas. "Volgens mij is zo'n kieswijzer heel zwart-wit. Het is ja of nee. En eigenlijk is de hele stikstof-aanpak veel genuanceerder. Die nuances zie je niet terug in zo'n ja-of-nee-antwoord. Iedereen heeft echt baat bij natuurherstel, al is het alleen al om vergunningen te kunnen verlenen en PAS-melders te legaliseren."

De minister heeft wel begrip voor de zorgen in de provincies. "Het is een heel grote opgave, waar we tot 2030 de tijd voor hebben en waarvan ook een aantal dingen nog onduidelijk is." Van der Wal vindt wel dat provincies die zich echt gaan verzetten een probleem hebben. "Want je voldoet dan niet aan de wettelijke opdracht om 1 juli aanstaande een gebiedsprogramma op te leveren."

De Tweede Kamer debatteert vandaag over het stikstofbeleid. Dat debat is live te volgen via NPO Politiek en Nieuws.