Iraanse oppositie zoekt eenheid in verzet tegen regime
Wat is er nodig om het Iraanse regime omver te werpen en te vervangen door een democratie? Over die vraag spraken prominente Iraanse oppositieleiders en activisten afgelopen weekend op de internationale veiligheidsconferentie in München.
Sinds een half jaar gaan Iraniërs met gevaar voor eigen leven de straat op om te demonstreren tegen de regering. De protesten worden met geweld de kop in worden gedrukt, duizenden mensen zijn opgepakt. Hoewel onderlinge meningsverschillen de oppositie nog altijd verdelen, klinkt er steeds meer bereidheid die voor nu aan de kant te schuiven.
Kansen voor gesprekken
Dat leiders van de oppositie überhaupt aanwezig waren in München, is al bijzonder. Voor de conferentie worden doorgaans regeringsleiders en hoge militairen uitgenodigd. Ze discussiëren op verschillende podia en er is ruimte voor stille diplomatie in de wandelgangen en achter gesloten deuren.
Maar anders dan voorheen hebben Iraanse regeringsleiders dit keer geen uitnodiging gekregen. Dat hangt samen met de droneleveranties aan Rusland en het neerslaan van de binnenlandse protesten. Dat bood een deel van de Iraanse oppositie een uitgelezen kans om steun te werven bij de vele westerse politieke kopstukken, ministers en diplomaten op de conferentie.
'Revolutionaire Garde op de terrorismelijst'
"Ik wil de aandacht van leiders van democratische landen", zegt Masih Alinejad tegen de NOS. Ze is een van de activisten die zich verzetten tegen het Iraanse regime. Net als veel andere prominente oppositieleiders is ze naar het buitenland gevlucht, hoewel ze ook daar haar leven niet zeker is: in haar woonplaats New York ontsnapte ze aan een moordaanslag.
Ze wil dat westerse landen de elite-eenheid Revolutionaire Garde op de terrorismelijst plaatsen, en dat ze de Iraanse regering isoleren. "Stop met onderhandelen. Het levert niets op."
Kroonprins in ballingschap
Ook de Iraanse kroonprins in ballingschap, Reza Pahlavi is aanwezig. Zijn vader, de laatste sjah van Iran die het land met harde hand regeerde, verloor 44 jaar geleden bij de Iraanse Revolutie de macht en ontvluchtte het land, waarna de Islamitische Republiek werd uitgeroepen. Nu is het de kroonprins die vanuit het buitenland ziet hoe de protesten tegen het Islamitische regime toenemen.
"Er is een revolutie aan de gang. Nooit in de afgelopen veertig jaar was er zoveel eenheid onder Iraniërs in het binnen- en buitenland in steun voor onze landgenoten", zegt de kroonprins in gesprek met de NOS.
Het is een indirecte verwijzing naar de verschillende groepen binnen de oppositie, die vaak andere opvattingen hebben over wie het land zou moeten besturen. Etnische groepen zoals Koerden, Arabieren en Beloetsjen. Maar ook monarchisten die Pahlavi terug willen als koning en aanhangers van de volksmoedjahedien die juist niet op hem zitten te wachten. Beide groepen hielden afgelopen weekend op het plein naast de conferentie kleine demonstraties.
"Ik heb iedereen altijd aangemoedigd om eenheid te laten zien, wat je politieke voorkeur ook is", zegt Pahlavi. "Om een boodschap aan de wereld te sturen dat we als Iraniërs van mening kunnen verschillen, maar een gemeenschappelijk doel hebben."
Verkiezingen als doel
"Dictators konden overleven in Iran omdat ze erin slaagden de oppositie uit elkaar te drijven", zegt Alinejad. Maar net als de kroonprins is ze hoopvol dat ze nu de handen ineen kunnen slaan. "Dit is voor het eerst in onze geschiedenis dat de oppositie binnen en buiten Iran zich verenigt", zo stelt ze.
De kroonprins zelf denkt inmiddels aanzienlijke steun te hebben, maar zegt niet direct uit te zijn op een monarchie. Ook hij wil naar eigen zeggen eerst dat het regime omver wordt geworpen en dan de leiding nemen totdat de Iraanse bevolking zelf kan stemmen voor wat de mensen willen: of dat nou een monarchie is of een republiek.
De oppositieleiders, die grotendeels buiten Iran wonen, staan naar eigen zeggen in nauw contact met de oppositie in het land. Het regime omverwerpen zal van binnenuit gebeuren, zegt Reza Pahlavi. "Maar ze hebben de steun van buiten nodig. Dat is waar de internationale gemeenschap aan kan bijdragen."
Net als Alinejad vraagt hij om steun uit het Westen om de druk op de Iraanse regering op te voeren en de bevolking te steunen. Bijvoorbeeld door vrije internettoegang te versterken, of met een fonds waaruit Iraniërs die uit protest hun werk willen neerleggen worden doorbetaald.
De kroonprins en Alinejad zeggen samen met andere leden van de oppositie te werken aan een gemeenschappelijk manifest over mensenrechten en democratie. De onderlinge meningsverschillen moeten daar nu voor wijken.
