Hof verbiedt etnisch profileren marechaussee bij controles
De Koninklijke Marechaussee mag niet langer mensen controleren op basis van hun huidskleur, zo heeft het gerechtshof in Den Haag geoordeeld. Daarmee wordt een eerdere uitspraak van de rechtbank, die etnisch profileren wél toestond, ongedaan gemaakt.
Het gaat om de MTV-controles (Mobiel Toezicht Veiligheid), die worden ingezet bij de controle van vliegtuigpassagiers, treinreizigers en weggebruikers uit landen van binnen de Europese Unie. Binnen de EU mogen geen grenscontroles worden uitgevoerd, maar zijn controles om illegaal verblijf in Nederland tegen te gaan, wel toegestaan.
De zaak werd mede aangespannen door Mpanzu Bamenga uit Eindhoven. Hij werd een paar jaar geleden uit de rij gepikt door de marechaussee. Hij is blij met het verbod op etnisch profileren:
De staat had aangevoerd dat de marechaussee in principe geen gebruikmaakt van huidskleur of ras als reden om iemand te controleren, maar dat dit wel relevant kan zijn. Bijvoorbeeld als er veel migranten uit een bepaald land komen.
Maar die redenering houdt volgens het hof geen stand. Het hof oordeelt dat iemands huidskleur voor de marechaussee juist doorslaggevend is of die persoon wordt uitgekozen voor controle. "Als alleen de huidskleur anders zou zijn geweest, zou geen selectie hebben plaatsgevonden."
Volgens het gerechtshof is er daarom geen rechtvaardiging voor het etnisch profileren:
Bovendien vindt het hof dat de staat niet heeft aangetoond dat iemands huidskleur een goede indicator is van diens herkomst of nationaliteit. Daarmee is etniciteit dus geen goed middel om op te selecteren in geval er ergens veel migranten vandaan komen.
"Het maken van onderscheid op basis van ras, zonder objectieve en redelijk rechtvaardiging, is een bijzonder ernstige vorm van discriminatie", zei de voorzitter van het hof. Bovendien heeft het beleid van de marechaussee volgens hem een negatieve uitstraling op de maatschappij als geheel. "Nederlanders met een andere dan een blanke huidskleur kunnen zich hierdoor niet geaccepteerd en tweederangsburger voelen."
De marechaussee liet in november 2021 al weten geen gebruik meer te willen maken van etnische profilering. Onduidelijk is vooralsnog of de dienst er ook echt mee is gestopt. De marechaussee zegt in een eerste reactie op het verbod van het hof dat het vonnis nog wordt bestudeerd.
Mpanzu Bamenga, die in 2018 door de marechaussee uit de rij op Eindhoven Airport werd gepikt, zegt dat hij heel blij is met de uitspraak. "Het was aan jarenlange strijd, maar het hof spreekt nu eindelijk uit wat wij al wisten: dat ik er als mens mag zijn en niet beoordeeld mag worden op mijn huidskleur. Die zegt niets over of iemand crimineel is of niet. Het is een overwinning voor mijzelf, voor mijn kinderen en eigenlijk voor iedereen in Nederland."
Mensenrechtenorganisatie Amnesty International, die de zaak ook had aangespannen, spreekt op Twitter van een historische uitspraak:
