Microsoft en Google wedijveren om zoekmachine van de toekomst
Voor het eerst staat de toekomst van Google als dominante zoekmachine op het spel. Eind vorig jaar maakte de wereld kennis met de mogelijkheden van de geavanceerde tekstgenerator ChatGPT. Microsoft liet deze week zien dat dit een zoekmachine fundamenteel kan veranderen. Het antwoord van Google is er al, maar nog niet beschikbaar.
"Dit is voor mij duidelijk een marktstrijd en een poging om zo snel mogelijk geld te verdienen aan chatbots", zegt universitair docent ethiek en technologie Olya Kudina (TU Delft). "Ik ben heel benieuwd hoe dit zich verder ontwikkelt." Ze is daarnaast bezorgd. "ChatGPT is niet perfect en kan gevaarlijk zijn."
Begin van een race
Het was een bijzonder gezicht deze week: Microsoft en Google buitelden over elkaar heen om te laten zien waar zij aan werken. Het begin van een nieuwe race.
Google publiceerde maandag een haastig ogende blogpost waarin het bestaan van chatbot 'Bard' wereldkundig werd gemaakt. De functionaliteit lijkt sterk op ChatGPT. Het duurt wel nog even voordat het beschikbaar komt voor het grote publiek.
Op dinsdag gooide Microsoft hogere ogen met een uitgebreide perspresentatie waarin topman Satya Nadella aankondigde dat er een nieuw tijdperk voor zoekmachines is aangebroken. Een nieuwe - betere - versie van ChatGPT wordt geïntegreerd in browser Edge en zoekmachine Bing. Wie straks een zoekopdracht in Microsofts zoekmachine Bing invoert, krijgt niet alleen de traditionele linkjes te zien, maar rechts daarvan ook een chatbot die uitgebreidere antwoorden geeft. Een eerste testversie kwam meteen beschikbaar.
The Verge mocht de nieuwe versie van Bing en Edge al proberen:
Voor Google diende zich woensdag een nieuwe kans aan. In een bijna veertig minuten durende presentatie kreeg Bard slechts zo'n drie minuten aandacht. Daarbij ontbrak topman Sundar Pichai, waardoor de urgentie ontbrak. Bovendien blunderde Google bij de promotie van de chatbot: een van de gegeven antwoorden was incorrect.
Dat terwijl er voor Google veel op het spel staat. Het bedrijf behaalde afgelopen jaar een winst van 60 miljard dollar, grotendeels dankzij alle reclames rond zoekresultaten. De zoekgigant heeft meer dan 90 procent van de markt in handen. Voor Microsoft valt er alleen maar winst te behalen. Zelfs met één procent meer marktaandeel - Bing heeft nu 3 procent - zou het bedrijf al heel blij zijn. Tegelijkertijd is de wedstrijd pas net begonnen en Google is er alles aan gelegen om niet te verliezen.
De hype rond ChatGPT houdt ook Nederland bezig. Gistermiddag is in Amsterdam een hackathon begonnen waar 120 deelnemers (gekozen uit meer dan 500 geïnteresseerden) 24 uur lang experimenteren met de mogelijkheden van de chatbot. De bijeenkomst is een initiatief van ontwikkelaar en ondernemer Jelle Prins.
Ik merkte gelijk in de dagen nadat ChatGPT online kwam, dat het voor mij Google ging vervangen.
Hij is heel enthousiast. "Ik merkte gelijk in de dagen nadat ChatGPT online kwam, dat het voor mij Google ging vervangen. Je kijkt af en toe: klopt dit wel of niet? Maar vaak helpt logisch nadenken ook."
Toptalent weggetrokken
In een conversatie neemt ChatGPT mee wat er eerder in het gesprek is gezegd, zegt AI-onderzoeker Judith van Stegeren. "Daardoor klinkt het zo natuurlijk." Ze deed de afgelopen vier jaar als promovendus aan de Universiteit Twente onderzoek naar dit soort technologie en is ook op de hackathon.
Wat ook heeft geholpen is dat de maker, OpenAI, veel toptalent heeft weggetrokken bij grote techbedrijven, zegt Van Stegeren. De dataset van ChatGPT - in feite alle informatie die het systeem 'leert' - bestaat uit een combinatie van tekst afkomstig van heel veel internetpagina's en boeken.
Universitair docent Kudina ziet de kansen, maar ook de beperkingen. "Het kan feit en fictie niet uit elkaar halen. Dit is problematisch omdat dit van gebruikers constante oplettendheid en kennis vereist." Kudina heeft de chatbot samen met haar studenten al getest en ontdekte dat het bronnen verzint. Belangrijk verschil is dat Bing werkt met actuele informatie, waar ChatGPT het moet doen met data tot 2021.
Dit is een fundamenteel probleem met zoekmachines: het is allemaal bedrijfstechnologie en wordt gemaakt achter gesloten deuren.
"We moeten gaan zien hoe ChatGPT in Bing werkt om te bekijken of een gebruiker dit wel kan vertrouwen", vervolgt ze. "Dit is een fundamenteel probleem met zoekmachines: het is allemaal bedrijfstechnologie en wordt gemaakt achter gesloten deuren."
De risico's
Microsoft onderkende dinsdag de risico's van de chatbot. Tijdens stresstesten, waarbij via het stellen van vragen wordt gekeken hoe de technologie misbruikt kan worden, bleek dat het systeem adviezen kan geven voor het voorbereiden van een aanslag op een school.
Dat maakt dit hele verhaal ook best hachelijk. Opeens is daar een chat-technologie die beter werkt dan wat dan ook, maar ook vatbaar is voor desinformatie. Nu rust op de schouders van Microsoft en Google de verantwoordelijkheid om de chatbot niet uit de bocht te laten vliegen.
