In Den Haag komt onderzoekscentrum voor berechting invasie Oekraïne

In Den Haag komt een speciaal onderzoekscentrum om Russische leiders te kunnen berechten voor de inval van Oekraïne. Het centrum richt zich op het verzamelen van bewijs, heeft Europese Commissievoorzitter Von der Leyen bekendgemaakt. Nadere details over het plan ontbreken.

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag buigt zich al over in Oekraïne gepleegde oorlogsmisdaden. Maar het strafhof heeft geen bevoegdheid om een oordeel te vellen over een besluit tot een militaire invasie. Speciaal daarvoor komt, eveneens in Den Haag dus, nu het Internationaal Centrum voor de Vervolging van de Misdaad van Agressie in Oekraïne te staan.

Het centrum is bedoeld als opmaat voor de eventuele komst van een Oekraïnetribunaal. Zo kan alvast bewijsmateriaal worden veiliggesteld voor het geval dat er daadwerkelijk zo'n tribunaal komt. Nederland heeft al gezegd het Oekraïnetribunaal te willen huisvesten. Daar zouden Russische leiders, zoals president Poetin, kunnen worden vervolgd voor de invasie.

'Gruwelijke misdaden'

"Rusland moet zich voor de rechtbank verantwoorden voor zijn gruwelijke misdaden", zei Von der Leyen. Ze maakte de komst van het centrum bekend vanuit Kiev. In de Oekraïense hoofdstad had ze een ontmoeting met president Zelensky.

Het onderzoekscentrum gaat samenwerken met het bestaande agentschap Eurojust, ook in Den Haag gevestigd. Maar het is nog onduidelijk hoe de taakverdeling wordt.

Rusland frustreert vervolging

Verder zijn er grote vraagtekens over de haalbaarheid van rechtsvervolging. De kans is nihil dat Rusland de legitimiteit van een Oekraïnetribunaal zal erkennen. Bovendien is het nog maar de vraag of er internationaal voldoende steun is om zo'n tribunaal op te richten.

Ook via het Internationaal Strafhof in Den Haag lijkt de kans op vervolging miniem. Moskou weigert mee te werken aan het ICC, evenmin als Kiev of Washington overigens. En zolang een verdachte van een oorlogsmisdaad niet wordt uitgeleverd aan Nederland, kan er ook geen rechtszaak tegen die persoon plaatsvinden in het ICC.

Mocht er een Oekraïnetribunaal komen, dan zal er ook een discussie gevoerd moeten worden over berechting bij verstek. Op die manier kan een verdachte ook worden veroordeeld, of vrijgesproken, als die niet aanwezig is. Maar er is geen consensus of dit wenselijk is.

De kop van dit artikel sprak eerder van een 'onderzoekscentrum voor oorlogsmisdaden', dat is later aangepast naar 'onderzoekscentrum voor berechting invasie'.