Rad des doods: stokoude act, 'maar wel een van de gevaarlijkste'

Trucs uithalen op een ronddraaiend rad op tien meter hoogte, en dat zónder te zijn gezekerd. Deze act, in de circuswereld bekend als het Wheel of Death, gaat al bijna een eeuw mee, maar is niet zonder gevaar. Dat bleek gisteren wel, toen een acrobaat van de constructie viel tijdens een voorstelling van het Kerstcircus Haarlem. En dat was niet de eerste keer dat het misging.

Circusartiest Melvin Velting (35) heeft ruim tien jaar geleden zelf weleens boven op het rad des doods gestaan, maar dat was direct de laatste keer. "Ik dacht dat het wiel niet goed bevestigd was, maar het bleek dat ik zelf stond te trillen als een rietje", lacht hij. "Het is niet voor mij weggelegd. Ik voel me veiliger bij illusies op de grond."

De act is alleen voor de echte waaghalzen, vindt Velting. Op een ronddraaiende constructie met aan beide uiteinden een rad doen acrobaten trucs aan de binnen- en buitenkant. Omdat ze dus aan alle kanten van het rad bewegen, is het niet mogelijk de acrobaten aan te lijnen, legt Velting uit.

De artiest noemt het een van de gevaarlijkste circusacts, waarbij samenwerking tussen de acrobaten cruciaal is. "Je moet elkaar continu in de gaten houden en samen het tempo bepalen. Als je een seconde niet oplet, kan het misgaan."

De act bij het Kerstcircus Haarlem tijdens de voorstelling van gistermiddag. Later op de dag, in de avondvoorstelling, ging het mis.

Dat het gruwelijk kan misgaan, heeft Velting zelf gezien bij een goede vriend in 2008. "Hij viel van het wiel, puur omdat zijn partner niet oplette. Alle botten in zijn been waren gebroken, maar hij is weer helemaal hersteld."

In de afgelopen vijf jaar zijn er wereldwijd ten minste zeven andere ongelukken gebeurd met de circusact. De verwondingen varieerden van botbreuken tot kneuzingen.

Als het risico op een ongeluk altijd op de loer ligt en het al meerdere keren is misgegaan, waarom wordt de act dan nog steeds uitgevoerd? Velting schrijft het toe aan de adrenalinekick die acrobaten ervan krijgen. "Je doet iets bijzonders, iets wat anderen niet doen en kunnen, en je krijgt daarna een groot applaus." Bovendien, zo besluit Velting, is het circus nooit helemaal zonder risico's.

Spreekstalmeesters Hans Klok en Harold Verwoert leggen uit dat artiesten er rekening mee houden dat dit soort ongelukken kunnen gebeuren:

Dat vindt ook de wereldberoemde illusionist Hans Klok. Hij treedt deze week ook op bij het Kerstcircus in Haarlem en was in de tent toen het ongeluk gebeurde. "Het was een enorme schok. Het is natuurlijk nooit de bedoeling dat dit gebeurt, maar hoewel deze mensen hard getraind hebben, zit een ongeluk in een klein hoekje."

Klok zegt dat het risico dat bij dit soort acts hoort ook de reden is dat mensen naar het circus gaan. "Ze komen niet voor veilige dingen, ze vinden het heerlijk om te griezelen. Alles wat in een circus staat is eigenlijk vrij gevaarlijk. Dat maakt het spannend en leuk."

Gebroken ribben en klaplong

Met de gevallen acrobaat gaat het naar omstandigheden goed, zegt spreekstalmeester van het Kerstcircus Harold Verwoert. De artiest viel volgens hem van een hoogte van 3 tot 4 meter naar beneden en kwam op zijn zij terecht. "Hij heeft een aantal ribben gebroken en een klaplong, maar hij is van de intensive care af. Ik denk dat hij helemaal herstelt."

In de ochtendvoorstelling van vandaag is de act met het rad eruit gehaald, maar bij de overige voorstellingen de komende dagen is die gewoon weer te zien met een vervangende acrobaat. "Het hoort bij het circus", zegt Verwoert. "Artiesten gaan de piste in met het besef dat ze risico lopen. Eigenlijk wilden ze vanochtend al doorgaan met de act. Het is nog nooit zo duidelijk geweest: the show must go on."

Tekeningen voor acrobaat

De spreekstalmeester zegt dat hij zich kan voorstellen dat kinderen die gisteren getuige waren van het ongeluk erg geschrokken zijn. "Als kinderen er last van hebben, raad ik ze aan om contact op te nemen met de huisarts. Die kan ze verder helpen."

Veel kinderen die gisteren in de tent zaten hebben vandaag cadeautjes en tekeningen gebracht voor de gevallen acrobaat. "Het is zo aandoenlijk, mensen leven echt mee", aldus Verwoert.