Nederlanders ergeren zich aan polarisatie, omringen zich vooral met gelijkgestemden

Een ruime meerderheid van de Nederlanders maakt zich zorgen over polarisatie in met name de politiek, de media en op sociale platforms zoals Twitter. Ze storen zich aan de verslechterde omgangsvormen en verharding in het politieke en publieke debat die ze menen te zien.

In hun eigen directe omgeving ervaren Nederlanders minder polarisatie. Dat komt doordat ze zich vooral omringen met gelijkgestemden. Daarnaast gaan ze vaak discussies met vrienden, familie en collega's over lastige kwesties uit de weg, om conflicten te vermijden.

Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Driekwart van de ondervraagden in een enquête denkt dat meningsverschillen over maatschappelijke kwesties steeds groter worden. Volgens het SCP spreekt wetenschappelijk onderzoek die indruk overigens tegen: over veel onderwerpen bestaat meer overeenstemming dan mensen denken en onderlinge verschillen in opvattingen nemen niet toe.

Corona uitzondering

Wat Nederlanders vooral dwarszit, is de harde toon van het debat, het niet goed naar elkaar luisteren en het vasthouden aan het eigen gelijk. Mensen ervaren dat vooral kleine groepen met een confronterende stijl veel aandacht krijgen in onder meer talkshows op tv.

Zoals gezegd proberen zij waar mogelijk in hun eigen omgeving dit soort confrontaties uit de weg te gaan, maar dat wordt moelijker naarmate ze meer persoonlijk worden geraakt door een onderwerp. Dan gaat het bijvoorbeeld om racisme, lhbti-rechten of stikstof. Vermijding was ook moeilijk bij corona: dat raakte iedereen en discussies over vaccinaties leidden daardoor ook in de eigen kring tot spanningen.

'Vijandige toon vermijden'

Het SCP concludeert dat het belangrijk is om in het politieke debat een harde en vijandige toon tegenover andersdenkenden te vermijden en de inhoud centraal te stellen. Een te grote vijandigheid en het uitvergroten van tegenstelingen "kan op den duur de sociale cohesie en het functioneren van de democratie aantasten", schrijft het bureau.

Anderzijds doen zowel de media als de politiek er goed aan om meningsverschillen niet te snel in de hoek van de polarisatie te plaatsen, stelt het SCP. "Verschillen van meningen en opvattingen zijn er immers altijd en horen bij een democratie."