VN-akkoord biodiversiteit: in 2030 moet 30 procent van aarde beschermd gebied zijn

De bijna 200 deelnemende landen aan de VN-top over biodiversiteit in Montreal zijn het eens geworden over maatregelen om ecosystemen en dier- en plantensoorten te beschermen. Na bijna twee weken onderhandelen ligt er een akkoord. Er is onder meer afgesproken dat in 2030 zeker 30 procent van al het land en water op aarde beschermd gebied moet zijn.

Nu heeft bijna 16 procent van het land en de binnenwateren en iets meer dan 8 procent van de zeeën en oceanen een officiële beschermde status. Straks krijgen vooral gebieden die van belang zijn voor de biodiversiteit te maken met beschermende maatregelen, staat in het akkoord.

Hoe die er precies uitzien, is niet duidelijk. Benadrukt wordt wel dat de rechten van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen moeten worden gerespecteerd.

De landen hebben ook afgesproken dat het risico dat soorten door toedoen van de mens uitsterven in 2050 tien keer zo klein moet zijn als nu.

Dit is hoeveel land en binnenwater nu wereldwijd en in Nederland een beschermde status heeft, en voor hoeveel procent van zeeën en oceanen dat geldt:

Alleen Congo steunde het akkoord niet, uit onvrede met de voorstellen over de financiering van de maatregelen. In het akkoord staat dat landen de komende jaren meer geld moeten vrijmaken voor het behoud van de biodiversiteit.

Het is de bedoeling dat rijke landen in 2025 zo'n 20 miljard dollar per jaar betalen. In 2030 moet dat zijn opgelopen tot zeker 30 miljard. In totaal moet er in dat jaar zo'n 200 miljard dollar beschikbaar zijn, ook met hulp van onder meer particulier geld en fondsen.

De vertegenwoordiger van Mexico riep landen na de bezwaren van Congo op om in te stemmen met de afspraken. Haar pleidooi werd met een staande ovatie ontvangen. Korte tijd daarna concludeerde de Chinese voorzitter van de top dat het akkoord was aangenomen.

Biodiversiteit neemt af

Met biodiversiteit wordt al het leven op aarde bedoeld: van planten en dieren tot micro-organismen en schimmels. De afgelopen decennia is de biodiversiteit in hoog tempo afgenomen, doordat verschillende soorten dieren en planten zijn verdwenen en bestaande populaties steeds kleiner worden.

Sommige wetenschappers vrezen dat de zogeheten zesde extinctiegolf is begonnen, ofwel een massale uitstervingsgolf. De vijfde extinctiegolf was 66 miljoen jaar geleden, toen de dinosauriërs uitstierven.

Minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof zegt "heel blij" te zijn dat er in Montreal een akkoord gesloten is. "Het is een historisch en ambitieus akkoord met mondiale afspraken om verlies van biodiversiteit tegen te gaan en de natuur te beschermen. Het akkoord moet leiden tot een gezonde leefomgeving en een robuuste economie voor huidige en toekomstige generaties."

Het Wereld Natuur Fonds (WWF) noemt het akkoord in een reactie een belangrijke mijlpaal, maar waarschuwt dat alles valt of staat met de uitvoering.

Volgens de natuurorganisatie is in het akkoord bijvoorbeeld geen mechanisme afgesproken dat regeringen kan dwingen om actie te ondernemen als de doelen niet worden gehaald. "Overheden hebben in Montreal de goede kant van de geschiedenis gekozen, maar die geschiedenis zal over ons allemaal oordelen als we de beloften van vandaag niet nakomen", zegt WWF-directeur Lambertini.

Greenpeace laat zich in soortgelijke bewoordingen uit. De milieubeweging is blij dat in 2030 30 procent van de aarde een beschermde status moet hebben, maar noemt dat percentage tegelijkertijd "een leeg getal, met bescherming op papier maar nergens anders". De organisatie laakt onder meer het ontbreken van duidelijke afspraken over welke schadelijke activiteiten straks moeten verdwijnen uit beschermde gebieden.

Klimaattop

De biodiversiteitstop in de Canadese stad Montreal begon nog geen drie weken nadat in Sharm-el-Sheikh een akkoord was gesloten over maatregelen tegen klimaatverandering. Op de klimaattop in Egypte werden onder meer afspraken gemaakt over een wereldwijd fonds voor klimaatschade.

Klimaat en biodiversiteit zijn niet los van elkaar te zien, zei Naturalis-directeur en hoogleraar natuurlijk kapitaal Koos Biesmeijer eerder tegen de NOS. Om klimaatverandering tegen te gaan, is biodiversiteit nodig, stelde hij.

Andersom kunnen klimaatmaatregelen enorm helpen bij het behouden van de biodiversiteit. Biesmeijer: "Bossen en veengebied slaan heel veel CO2 op. Als we die behouden, is dat ook goed voor de plant- en diersoorten in dat gebied."