VN-top in Montreal moet aarde redden, maar om de hoek gaat het al mis
Vlak boven Montreal zit de natuur diep in de problemen. De Canadese stad is de perfecte locatie voor een VN-top over de toekomst van biodiversiteit op onze planeet. 196 landen proberen er komende dag tot een "Parijsakkoord" voor biodiversiteit te komen: wat moet er gebeuren om de uitstervingsgolf van dieren en planten waarin we nu zitten te stoppen?
Op nog geen drie uur rijden is te zien waarom afspraken nodig zijn: de populatie elanden, het nationale dier van Canada, loopt in hoog tempo terug. De oorzaken zijn precies de cocktail van problemen waar de VN-top een antwoord op probeert te vinden: ontbossing, versnipperde leefgebieden, vervuiling, de jacht op wilde dieren, klimaatverandering. Kortom: de manier waarop de mens omgaat met de natuur.
Als dat niet verandert, verdwijnt niet alleen de eland, maar is er straks helemaal geen natuur meer over ten noorden van Montreal. De oneindige taigabossen veranderen langzaam in een kale, dode vlakte.
Gestripte boomstammen
"Toen ik klein was kwam je elanden tegen als je rondreed in het gebied. Nu haast nooit meer", vertelt Shannon Chief. Haar achternaam is ook haar titel: Shannon is een leider in de Algonquin Nation, een gemeenschap van oorspronkelijke bewoners in de Canadese provincie Quebec.
De Algonquin hebben hier altijd geleefd van de eland. Vlees als voedsel, huiden voor warmte. Maar dat kan niet meer. "Toen ik klein was schoot mijn vader voor de winter een eland, daar haalde onze hele familie de lente mee", vertelt Shannon. "Nu moeten we zes families voeden met één eland. Er zijn er gewoon niet genoeg meer over."
We rijden met Shannon door de besneeuwde bossen in de pick-up van Mike Diabo. Ook hij is Algonquin, en leraar natuurwetenschappen. Iedere paar minuten passeert er één voertuig op de verder lege bosweg: een vrachtwagen vol gestripte boomstammen.
"Ze kappen 24 uur per dag door, 363 dagen per jaar", zegt Mike. "Alleen met Kerst en op Nieuwjaarsdag wordt er niet gewerkt."
De populatie elanden is hier sinds 2008 met een derde teruggevallen. "De houtkap creëert dode zones in deze bossen," zegt Mike. "Er leeft niets meer, van micro-organismen in de bodem tot de eland, alles is weg."
Wilde natuur
Het alarm van de Algonquin klinkt ook bij de Verenigde Naties. "We behandelen de natuur als een toilet," zei secretaris-generaal Guterres bij de opening van de top in Montreal. "Het is zelfmoord." Het belangrijkste doel van deze top is het vastleggen van de '30x30'-doelstelling: in 2030 moet dertig procent van de aardbol beschermde natuur zijn. Anders, zeggen wetenschappers, kan de natuur op aarde niet overleven.
Maar dat is een gigantische opdracht. Nu is zo'n 15 procent van de landmassa op aarde beschermd, en op zee ligt dat percentage nog lager. De vraag is dus waar die gebieden moeten komen, welke landen hun economische activiteit zullen moeten aanpassen of terugschroeven, en wie daar vervolgens voor moet gaan betalen.
Daarnaast is er onenigheid over de betekenis van '30x30'. Mogen rijke landen met weinig ruimte de doelstelling bijvoorbeeld 'afkopen' bij arme landen met veel ruimte? En moet beschermde natuur helemaal met rust worden gelaten, mag de mens er wel van mag leven, zolang de natuur zich ook kan herstellen?
Daar komen de oorspronkelijke bewoners zoals Shannon Chief en Mike Diabo in het verhaal. In de nog bestaande wilde natuur overal in de wereld, zijn het vaak deze groepen die het meest te lijden hebben onder de afbraak van biodiversiteit. Zij roeren zich op deze VN-top. Organisaties van inheemse groepen lobbyen voor geld en een grotere rol in het beheer van de natuur.
Drastisch anders
"Wij hebben nooit anders gedaan, wij kunnen dit," zegt Shannon. Haar groep doet eigen onderzoek naar de stand van de eland. Dat willen ze gebruiken om met de overheid strengere afspraken te maken over ontbossing en de jacht in het gebied.
"Wij hebben een diepe kennis over hoe en hoeveel je kunt nemen, en waar je de natuur juist met rust moet laten," zegt ze. "Het zijn niet onze mensen die dit land hebben vernietigd."
Want dat is ook volgens Mike wat er in de taiga's boven Montreal op dit moment aan de hand is. "We zijn de weg ingeslagen richting het einde van heel veel levende organismen in dit gebied. Dit moet het moment zijn waarop we drastisch anders gaan denken over onze interactie met de aarde. Anders gaat het hier echt fout."
