Rusland werft arbeidsmigranten uit Centraal-Azië voor oorlog in Oekraïne
Rusland heeft dringend behoefte aan arbeidsmigranten uit Centraal-Azië, zowel om de economie overeind te houden als om te dienen in het leger voor de oorlog in Oekraïne. Deze week werden de visumvoorwaarden voor arbeidsmigranten uit buurlanden versoepeld. En wie zich aanmeldt voor het Russische leger, kan binnen een jaar een Russisch paspoort krijgen. Voorheen duurde dat vijf jaar.
In Rusland werken miljoenen arbeidsmigranten uit Oezbekistan, Tadzjikistan en Kirgizië. Precieze cijfers zijn er niet, omdat een deel van de arbeidsmigranten in de illegaliteit zit. Deze vaak jonge mannen zijn zeer welkom in het Russische leger, dat met de hoge sterftecijfers in Oekraïne en het stroperige offensief behoefte heeft aan nieuwe aanwas.
De oproep in het Oezbeeks voor het Russische leger verscheen deze week in een bus in Moskou:
Vooral in de begindagen van de mobilisatie werden veel arbeidsmigranten opgeroepen voor het Russische leger, vertelt de Russische mensenrechtenactivist Valentina Tsjoepik. "Het ging toen om duizenden mensen per dag", vertelt zij vanuit de Armeense hoofdstad Jerevan, waar zij noodgedwongen naartoe is verhuisd. "Inmiddels gaat het om lagere aantallen."
Het Russische ministerie van Defensie heeft een rekruteringsbureau geopend in het aanmeldcentrum voor migranten, net buiten Moskou. Volgens de autoriteiten hebben 'enkele honderden' migranten 'vrijwillig' voor het leger gekozen, maar het is niet duidelijk hoe betrouwbaar deze cijfers zijn.
Mensenrechtenactivisten zeggen namelijk dat er meerdere voorbeelden zijn van migranten die onder dwang worden opgenomen in het leger. Een Tadzjiekse mensenrechtenactivist vertelt Radio Free Europe dat illegale migranten worden opgepakt en vervolgens de harde keuze krijgen: dienen aan het front in Oekraïne of deportatie uit Rusland.
Kirgizië, Tadzjikistan en Oezbekistan hebben hun burgers in Rusland opgeroepen niet deel te nemen in de oorlog tegen Oekraïne. De landen dreigen met strafrechtelijke vervolging als de arbeidsmigranten toch in het Russische leger dienen. Het hoogste geestelijke orgaan van Oezbekistan heeft moslims verboden te vechten "in andermans oorlog".
Het vooruitzicht van een Russisch paspoort werkt zeer aanlokkelijk voor de migranten uit Centraal-Azië. De Oezbeekse, Tadzjiekse en Kirgizische economieën draaien voor een belangrijk deel op de verdiensten van arbeidsmigranten in Rusland. Maar wie een paspoort aanneemt, komt in aanmerking voor dienstplicht en mobilisatie.
Volgens Valentina Tsjoepik, die opkomt voor de rechten van migranten in Rusland, werd dit lange tijd niet goed beseft door de arbeidsmigranten. "Toen de mobilisatie begon, zijn mensenrechtenactivisten als ik een actieve informatiecampagne begonnen en hebben we tientallen interviews gegeven aan media in de herkomstlanden."
Inmiddels tekenen veel arbeidsmigranten niet meer een document zonder het goed door te lezen, zegt Tsjoepik. "We hebben ze duidelijk gemaakt wat de gevolgen van dienen in andermans oorlog inhouden: een verschrikkelijke en beschamende dood. Als je moet kiezen tussen dood in Oekraïne of mishandeling door de politie en uitzetting, dan kiezen steeds meer mensen het laatste."
Arbeidstekorten
Rusland heeft de arbeidsmigranten niet alleen voor het leger nodig. Met honderdduizenden gemobiliseerde burgers ontstaan er arbeidstekorten in de Russische industrie. Het land heeft daarom migratiequota opgeheven, zodat er meer arbeidsmigranten kunnen worden geworven voor bijvoorbeeld de bouw en landbouw.
Rusland is echter steeds minder populair voor de arbeidsmigranten, vanwege de slechte behandeling aldaar, zegt Tsjoepkin. Een groot obstakel vormt de verplichte medische controles, die peperduur zijn. "Bovendien worden twijfelachtige antibiotica toegediend en zijn de controlecentra zeer corrupt. Ook kampen arbeidsmigranten door die verplichte controles met het stigma van 'vieze mensen met besmettelijke ziektes'."
Volgens de onafhankelijke Russische tv-zender Nastojasjtsjeje Vremja kiezen arbeidsmigranten daarom steeds vaker voor Kazachstan. "Je verdient hier minder dan in Rusland, maar je bent tenminste wel veilig en er zijn geen stapels papierwerk", zegt een Tadzjiek tegen het medium.
