Treffen Frankrijk-Marokko brengt ook oud zeer naar boven
Samira Jadir
correspondent Marokko
Bij het WK voetbal in Qatar treffen vanavond de wereldkampioen en de verrassing van het toernooi elkaar. De halve finale Frankrijk-Marokko is meer dan een potje voetbal: het is ook een ontmoeting van twee landen met een bijzondere geschiedenis, die een extraatje geeft aan de spanning op het veld.
In Frankrijk wordt met passie en enthousiasme uitgekeken naar de wedstrijd. Het wordt un match de rêve genoemd, een droomwedstrijd. Sportkrant L'Équipe citeerde speler Jules Koundé: "Deze wedstrijd wordt een feest."
Maar het is ook een feest met een maatschappelijke en politieke uitstraling. "Voetbal is politiek, zeker tussen deze twee landen", schreef de populaire voetbalsite So Foot.
Marokko als protectoraat
Marokko was van 1912 tot 1956 een protectoraat van Frankrijk. Dat zet de politieke verhoudingen tussen de twee landen soms op scherp, ook nu nog. Maar in tegenstelling tot in Algerije kwam de onafhankelijkheid van Marokko er zonder grootschalig bloedvergieten. Daardoor zijn de relaties tussen gewone Fransen en gewone Marokkanen altijd relatief ontspannen gebleven. Het verleden is geen open wond.
In Frankrijk wonen een kleine 800.000 Marokkanen die in Marokko zijn geboren. Cijfers over de tweede en derde generatie zijn er niet. De afgelopen tijd gingen al die generaties in Frankrijk feestend de straat op als hun team had gewonnen. Vrijwel nergens waren rellen.
Zaterdag verzamelden Marokkanen en Fransen zich met vuurwerk op de Champs-Élysees in Parijs: beide teams hadden gewonnen. Aan het eind van de avond botste wel een kleine groep raddraaiers met agenten.
Verder was het vooral feest. Marokkaanse vrouwen zwaaiden met Marokkaanse en Franse vlaggen. "Dat de beste mag winnen!", werd gejoeld. Fransen sloegen hun armen om Marokkaanse supporters heen. De beroemde Frans-Marokkaanse komiek Jamel Debbouze zei op tv: "Ik zit in een spagaat, alsof ik tussen mijn vader en mijn moeder moet kiezen."
Zo gebroederlijk als het er op de Champs-Élysées aan toeging, zo gespannen zijn nu de officiële relaties tussen Parijs en Rabat. De Marokkaanse regering is boos dat Frankrijk minder visa afgeeft en de Franse regering is boos dat Marokko minder illegalen wil terugnemen. En zo zijn er nog een paar pijnpunten die leiden tot diplomatieke spanningen, maar die hebben niets met voetbal te maken.
Politisering wedstrijd
Alleen radicaal- en extreemrechtse politici in Frankrijk hebben rond het WK de aanval ingezet op Marokko en vooral op Marokkanen. De rechterhand van Marine Le Pen, Jordan Bardella, uitte kritiek op de supporters: "Elke keer als een Noord-Afrikaans team speelt, komt het hier tot rellen. Sommige supporters willen wraak nemen op Frankrijk. Dat is het resultaat van dertig jaar falend immigratiebeleid."
De rechts-radicale Éric Zemmour verweet Marokkanen in Frankrijk niet loyaal te zijn. "Ik vind het bizar dat Marokkanen die hier wonen, feest vierden voor Marokko, terwijl Frankrijk diezelfde avond ook won. Vraag het Franse Marokkanen en ze zijn unaniem voor Marokko."
President Macron zit straks in Qatar op de tribune. Na de wedstrijden van zaterdag twitterde hij diplomatiek: "Bravo les Bleus! Het hele land staat achter jullie. En Marokkanen: gefeliciteerd met jullie historische overwinning!"
Ondertussen staat ook Marokko onder hoogspanning. De Marokkanen hoopten na de winst tegen Portugal dat Frankrijk en niet Engeland hun volgende tegenstander zou worden, omdat ze het Franse spel beter kennen. Coach Walid Regragui is in Frankrijk geboren en getogen en heeft voor verschillende Franse clubs gespeeld. Marokkanen hebben er alle vertrouwen in dat ze weer een goede kans maken om te winnen.
Net als met de wedstrijden tegen Portugal (1-0) en Spanje (3-0 na strafschoppen) halen Marokkanen geschiedenisfeitjes naar boven waar ze hebben gewonnen van de oud-kolonisators. Het is meer als grap bedoeld, maar toch komt ook oud zeer naar boven.
De Fransen hebben het in Marokko een tijdlang voor het zeggen gehad, ook na hun vertrek in 1956. Ze hielden grote invloed in delen van Marokko. De tweede voertaal is er Frans en veel wetten zijn gebaseerd op oude Franse wetten.
Dalend aanzien van Frankrijk
Maar de afgelopen jaren daalt het aanzien van de taal en de invloed van de Fransen in Marokko. Onder Marokkaanse activisten leeft steeds meer het idee dat Marokko afstand moet nemen van Frankrijk. Ook het onderwijs begint langzaamaan te veranderen. Hoewel ouders hun kinderen vroeger stimuleerden om vooral Frans te leren, kijken jonge ouders juist uit naar scholen waar ook Engels wordt gegeven.
Toch is Frankrijk een belangrijke bestemming voor Marokkaanse studenten en hoger opgeleiden. Een paar maanden geleden ontstond ophef toen bleek dat Marokkanen steeds moeilijker naar Frankrijk kunnen reizen. De diplomatieke banden bekoelden.
Ondertussen zijn er verschillende discussies over de Marokkaanse identiteit. Veertien spelers van de nationale ploeg zijn in het buitenland geboren en getogen. Het is de Marokkanen ook opgevallen dat de discussie omtrent dubbele nationaliteiten van Marokkaanse spelers onder een vergrootglas ligt, terwijl deze discussie over de Franse spelers met Afrikaanse roots niet lijkt te spelen. Bij wijze van grap zegt men in Marokko over de wedstrijd: "Het zijn Europese Afrikanen versus Afrikaanse Europeanen."
