'Verplichte VOG in de sport zijn we aan onze kinderen verschuldigd'

In verschillende sectoren waar met kinderen wordt gewerkt, is een verklaring omtrent het gedrag (VOG) al lang en breed verplicht, denk aan de zorg- en onderwijssector. Maar in de sportsector geldt die eis alleen voor de topsport. Als het aan minister Helder voor Langdurige Zorg en Sport ligt, komt daar verandering in: zij presenteerde in Trouw een actieplan om wangedrag in de sport tegen te gaan.

Helder wil een inhaalslag maken op het gebied van veiligheid door onder meer een VOG-verplichting in te stellen voor trainers en bestuurders in de hele sportsector. Ook wil de minister het Centrum Veilige Sport Nederland, waar sporters misstanden kunnen melden, loskoppelen van sportkoepel NOC*NSF. Op die manier moet belangenverstrengeling worden voorkomen.

Volgens NOC*NSF hanteert momenteel nog maar 19 procent van alle sportverenigingen in de amateursport uit zichzelf een VOG-verplichting. Dat het thema van een veilig sportklimaat nog niet breed gedragen wordt bij alle sportaanbieders, ziet André de Jeu van Vereniging Sport en Gemeenten (de koepelorganisatie voor gemeenten op het gebied van sportbeleid) als een groot gemis.

"Daar wordt niet in de volle breedte aandacht aan gegeven bij verenigingen. Het gaat vooral over de praktische zaken, maar niet over: 'hoe gaan we met elkaar om?'", zegt De Jeu.

'Een VOG is niet meer dan normaal'

Bij de Judo Bond Nederland wordt er sinds 2014 gewerkt met een keurmerk, waar een verplichte VOG voor judoleraren onderdeel van is. Inmiddels hebben 100 van de 560 aangesloten verenigingen zo'n keurmerk. Hoewel Benny van den Broek, coördinator sportparticipatie bij de bond, het aantal gestaag ziet groeien, is er nog een lange weg te gaan.

"Je merkt wel dat er maatschappelijk gezien steeds meer aandacht voor is. Clubs willen zich graag profileren als een veilige sportomgeving en zich zo ook onderscheiden van andere."

Dat zo'n verplichting er nog niet is, vindt De Jeu wel vreemd. "Als je je kind ergens aflevert, of dat nou op school, op de opvang of op de sportclub is, wil je dat het in goede handen is. Een VOG is niet meer dan normaal."

Het vinden van goede trainers en begeleiders is voor veel sportverenigingen vaak al een hels karwei. Of een verplichte VOG het nog moeilijker gaat maken, is de vraag. Minister Helder: "Met name de breedtesport hangt op heel veel vrijwilligers die veel goed doen voor de sport, die willen wij niet ontmoedigen." Aan de andere kant, zegt de minister, "zijn we het aan alle jongeren en kinderen verplicht dat we het goed geregeld hebben in Nederland".

Heft in eigen hand

Toch zijn er ook gemeenten en sportbonden die al eerder het heft in eigen hand hebben genomen en werken met verplichte voorwaarden voor sportverenigingen. Zo werd in 2017 de Nederlandse Vechtsportautoriteit opgericht als toezichthouder van de vechtsportenorganisatie in Nederland.

Bij de gemeente Amsterdam is het voor sportaanbieders - die gebruik willen maken van een samenwerking met de gemeente - al verplicht om voor elke trainer dan wel begeleider van de jeugd tot en met zeventien jaar een VOG te hebben. Daarnaast moet er een vertrouwenscontactpersoon aanwezig zijn, iets wat ook minister Helder wil verplichten voor elke vereniging.

Maar of zo'n keurmerk of verplichte VOG dan echt het verschil kan maken? Nee dat niet, zegt Van den Broek. "Garanties heb je nooit natuurlijk. Maar het begint bij bewustwording; dat verantwoordelijke personen nadenken over een vertrouwenscontactpersoon, een protocol tegen pesten en tegen seksueel overschrijdend gedrag."

En een maatschappij helemaal vrij van wangedrag ziet De Jeu niet snel gebeuren. "Incidenten zullen zich altijd voor blijven doen, maar je kan jezelf afvragen of je er dan echt alles aan hebt gedaan om dat te voorkomen."