Autobanden en plastic verpakkingen grootste veroorzakers microplastics

Microplastics komen steeds meer voor in het milieu. Uit een nieuw rapport van onderzoeksinstituut TNO blijkt dat er in Nederland 291 kiloton (291 miljoen kilo) microplastics op de grond, in de bodem en in het water zitten. Als er niets aan de verspreiding van microplastics wordt gedaan, loopt de hoeveelheid op tot 1031 kiloton in 2050.

Microplastics zijn vaste plastic deeltjes, kleiner dan 5 millimeter. Ze komen vrij bij de slijtage van plastic of (synthetisch) rubberproducten. Omdat het gebruik van plastic in de afgelopen decennia exponentieel is toegenomen, zijn microplastics inmiddels "echt overal te vinden", stelt TNO. Ook in het menselijk lichaam zijn microplastics aangetroffen, bijvoorbeeld in de longen.

Rubber in de berm

Autobanden, verpakkingen, landbouwfolie en textiel zijn in Nederland de grootste bronnen van microplastics, concludeert het onderzoeksinstituut. Omdat autobanden wel 10 tot 20 procent slijten tijdens hun levensduur komen er veel rubberen microplastics naast de wegen terecht. Een groot deel blijft in de berm liggen en vergaat niet.

Plastic verpakkingen en landbouwfolie worden vaak niet netjes opgeruimd of gerecycled. Als het plastic op straat of in de natuur achterblijft, komen er microplastics in de bodem terecht.

Ook kleren en huishoudtextiel geven microplastics af. Uit nieuwe cijfers van milieuorganisatie Plastic Soup Foundation blijkt dat bijna 70 procent van alle kleding van een of andere vorm van plastic is gemaakt, zoals polyester, nylon, acryl of polyamide.

Bij gebruik en bij het wassen slijt textiel en komen er microplastics vrij in de lucht en het oppervlaktewater. Dat geldt net zo goed voor kleding die als 'duurzamer' verkocht wordt, gemaakt van bijvoorbeeld gerecycled polyester en namaakleer.

"Het moet verboden worden om kleren op de markt te brengen die zo snel slijten en zoveel vezels verliezen dat ze na vijf wasbeurten veel weghebben van de nieuwe kleren van de keizer", zegt Maria Westerbos, directeur van de Plastic Soup Foundation.

Uitbreiding van statiegeld

Volgens TNO is het mogelijk om met maatregelen de verspreiding van microplastics terug te dringen. Zelfs bij toenemend gebruik van plastic kan er in 2030 een vermindering van 37 procent gehaald worden, schrijft het onderzoeksinstituut. Voor 2050 is een afname van 70 procent van de microplastics haalbaar.

Daarvoor "is grensoverschrijdende samenwerking noodzakelijk", staat in het rapport. Voorgestelde maatregelen zijn onder meer een verbod op plastic wegwerpproducten, een uitbreiding van het statiegeld, gebruik van innovatieve materialen en het verbeteren van recyclingmethoden.

Helemaal stoppen met de productie en het gebruik van plastic is volgens TNO niet realistisch, omdat er geen goede duurzame alternatieven voor plastics zijn. "Plastic heeft aantoonbaar toegevoegde waarde voor de samenleving. Plastic verpakkingen verlengen de houdbaarheid van producten en het beperkte gewicht levert brandstofbesparingen op in het transport", staat in het rapport.

"Het is fantastisch spul", zegt een woordvoerder, "maar we moeten leren omgaan met de schaduwzijde ervan".