Russische oppositie bereidt zich met ‘parlement’ voor op een Rusland na Poetin

• Christiaan Paauwe

  Redacteur Buitenland

"Wie is voor de aanpassing van het statuut?" Groene velletjes gaan omhoog. "Wie tegen?" Zo kunnen de Russische 'gedeputeerden' hun stem uitbrengen. In een cirkel kijken de deelnemers in de zaal naar de voorzitter, die de stemmen telt.

Alles moet de suggestie wekken dat hier een democratisch proces aan de gang is. Een "zitting van volksvertegenwoordigers" zoals te lezen is op bordjes op tafel. In het paleis van Jablonna - buiten Warschau - hebben dit weekend zo'n vijftig politici van de Russische oppositie zich verzameld - in persoon en via een verbinding online. Hun doel: een overgangsparlement optuigen voor een Rusland na Poetin.

Het is hun eerste bijeenkomst, en de ambities zijn groot. Dit parlement moet klaarstaan de dag na een machtswisseling in Rusland, zegt initiatiefnemer Ilja Ponomarjov. "Daarvoor willen we een reeks wetten aannemen die dan direct van kracht worden. Zodat burgers weten wat ze kunnen verwachten."

Team Navalny niet aanwezig

Ponomarjov stemde in 2014 als enige Doemalid tegen de annexatie van de Krim en voert nu vanuit Oekraïne oppositie. Russen stellen hem de vraag: als we Poetin niet willen, wie dan wel? "Wij willen dat alternatief bieden." Uit de eerste statuten blijkt dat de ambities onlosmakelijk verbonden zijn met de oorlog in Oekraïne. Daarin is vastgelegd dat de vertegenwoordigers de annexatie van de Krim en de oorlog in Oekraïne niet steunen.

Aan de zitting doen ruim vijftig politici mee die op regionaal of landelijk niveau actief waren in Rusland. Deelnemers die nog in Rusland zitten zijn er volgens de organisatie ook, zij doen anoniem online mee. Maar van een verenigde oppositie is hier in Polen geen sprake.

Vertegenwoordigers van Aleksej Navalny zijn bijvoorbeeld niet in de zaal, zijn team heeft laten weten zich niet aan te sluiten. Andere deelnemers die zich hadden gemeld doen niet meer mee omdat ze het niet eens zijn met hoe het initiatief uitpakt.

Initiatiefnemer Nina Beljajeva - een vertegenwoordiger uit de regio Voronezj die moest vluchten omdat ze zich uitsprak tegen de oorlog - trok zich terug en haalde op de dag van de bijeenkomst uit naar de organisatie die zelf "antidemocratisch en autoritair" zou zijn.

Wat is de legitimiteit van wat hier gebeurt?, klinkt het dan ook in de zaal. Het zijn eerste stappen, erkent de organisatie. Maar legitimiteit hebben ze volgens Ponomarjov wel zeker. Verkiezingen in Rusland zijn momenteel namelijk helemaal niet vrij en niet zuiver, benadrukt de oppositiepoliticus. En de deelnemers hier zijn wel ooit democratisch verkozen in Rusland.

Omdat er geen vrije verkiezingen zijn in Rusland is dit het enige wat ze kunnen, vult advocaat en mede-organisator Jelena Loekjanova aan. Zij zit ook in de zaal en schrijft met potlood aanvullingen in uitgeprinte 'statuten'. "De Doema heeft nu ook helemaal geen legitimiteit. Het enige wat wij hier kunnen doen is vertegenwoordigers samenbrengen die de afgelopen tientallen jaren democratisch verkozen zijn."

Loekjanova ziet wel dat echte verandering pas zal komen als Poetin niet meer aan de macht is. "Wanneer en waar vandaan de zwarte zwaan zal komen in Rusland, weet niemand. Maar eeuwige autoritaire regimes bestaan niet." Ze hoopt dat de ze met de mensen hier hervormingen klaar heeft liggen voor een nieuwe toekomst voor Rusland.

Symbolisch voor die nieuwe toekomst gebruiken de 'volksvertegenwoordigers' een eigen blauw-witte vlag. "Het is de vlag van een nieuw Rusland", zegt Ponomarjov. De huidige driekleur, maar zonder bloed."