Nijl is levensader van Egypte, maar het water raakt op

• Daisy Mohr

  Correspondent Midden-Oosten

"Ons land heeft dorst, ons land heeft dorst, we zouden het ons bloed wel willen geven." Boerinnen Serire en haar dochter Mervat zingen in de herfsthitte, terwijl ze op een veld in de Nijldelta paprika's oogsten. Ze ervaren bijna dagelijks hoe snel het droger wordt in hun regio.

Zondag start de klimaattop in badplaats Sharm-el-Sheikh in Egypte, het land waar Serire en Mervat de gevolgen van klimaatverandering met eigen ogen zien. Ze werken al tientallen jaren op het land van de Nijldelta.

"De Nijl is ons leven en brengt ons leven, maar het water slinkt", zegt Serire. Laag door hun knieën schoffelen ze het land. "Als we geluk hebben komt het Nijlwater een keer per week via de kanalen deze kant op, maar we moeten zeker vier keer per week irrigeren. Onderweg hebben andere boeren het water vaak al ingepikt en blijft er voor ons nauwelijks iets over."

Levensader

Bijna iedereen in Egypte woont in en om de Nijldelta. Zeker 90 procent van de ruim honderd miljoen Egyptenaren is voor werk, water en voedsel afhankelijk van de Nijl. De rivier is een levensader, maar het water raakt op. Egyptenaren zijn bijvoorbeeld woedend over de controversiële stuwdam die Ethiopië heeft gebouwd, waardoor minder Nijlwater Egypte bereikt. Bovendien is er nauwelijks neerslag en is verzilting een groeiend probleem.

Veel bomen en gewassen groeien niet langer door de almaar zouter wordende grond:

"Ik heb veel grondwater nodig", verzucht landeigenaar Ahmad Abu Khatwa. Op de achtergrond ronkt een waterpomp, het water klotst over de randen. "Maar ik wil mijn Nijlwater; het allerbeste water ter wereld. Zonder mijn Nijlwater overleven we het hier niet", zegt Abu Khatwa.

Er loopt een paard over het land met een karretje erachter. Zo gaat het hier al eeuwen. Abu Khatwa is de vierde generatie die dit land bewerkt. "Mijn vader, grootvader en overgrootvader hadden deze problemen niet." Trots wandelt hij door de velden en strijkt met zijn hand over planten. "Kijk, mijn paprika's hebben dorst. Dat zie je meteen. Ze gillen: ik heb water nodig Ahmad. En ik zeg: inshallah kan ik het voor jullie regelen."

Hij denkt geregeld terug aan de dagen dat er meer dan genoeg water was. "Met meer water zou alles veel beter groeien. De oogst zou verdubbelen, maar het is er niet", zegt Abu Khatwa, terwijl hij kijkt naar zijn groene bonen die bedoeld zijn voor export naar Europa.

'Efficiëntere technieken nodig'

Max Abouleish is op het platteland ten noorden van Cairo verbonden aan het zogenoemde Sekem-initiatief. Binnen dat initiatief werkt hij nauw samen met 2000 boeren in heel Egypte. Duurzame landbouw zien zij als een belangrijk onderdeel bij het tegengaan van klimaatverandering.

"Het gedrag van mensen en boeren weerspiegelt de urgente situatie nog niet. We zien zeer traditionele manieren om met Nijlwater om te gaan. Irrigatie door overstromingen bijvoorbeeld, wat zeker niet de meest water efficiënte manier is", zegt Abouleish.

Volgens hem is er is veel te winnen bij het introduceren van efficiëntere watertechnieken. Abouleish: "83 procent van het waterverbruik wordt gedreven door landbouw. Dus daar kan de meeste vooruitgang worden geboekt."

Via betere technieken kan de grond 'veerkrachtiger' worden gemaakt, zegt Abouleish. Dat helpt de boeren in een land dat sowieso al zwaar wordt getroffen door klimaatverandering. Niet alleen omdat het erg heet is, maar ook omdat we een weersfluctuatie ervaren die het voor boeren moeilijk maakt om met het veranderende klimaat om te gaan", legt Abouleish uit. "En ook op wereldschaal heeft Egypte te maken met het gevaar van waterpeilstijging als gevolg van de enorme bevolkingsdichtheid in de Nijldelta."

Vrees voor volgende generaties

Zodra landeigenaar Abu Khatwa vroeg in de ochtend wakker wordt, kijkt hij eerst of er Nijlwater in zijn kanalen zit. Dat is steeds minder vaak het geval: "Ik maak me zorgen over gewassen die ik straks niet meer kan verbouwen. Dit is dan ook het eerste seizoen dat ik sesam plant", zegt hij.

Hij schudt sesamzaadjes uit een paar takken in het veld. "Sesam heeft nauwelijks water nodig. Dan erger ik me tenminste minder. Voor mij is de Nijl mijn leven, zonder Nijlwater kan ik niet leven. Mijn enige zorg is dat het water opraakt, dus dat de Nijl niet meer genoeg zal zijn voor ons. Misschien dat ik het de komende paar jaar nog wel red, maar hoe zal het zijn voor de volgende generaties die mijn land moeten irrigeren?