China lokt Britse jachtvliegers, zijn Nederlanders er ook vatbaar voor?

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

China rekruteert voormalige Britse luchtmachtpiloten om de eigen gevechtsvliegers op te leiden, meldde de BBC vanochtend. De verrassing daarover is groot onder westerse militairen, politici en deskundigen. In Nederland zijn de eerste Kamervragen al gesteld.

Er zijn voor zover bekend dertig Britse piloten naar China gegaan, waar ze jachtpiloten trainen in wat ze kunnen verwachten als ze tegen Britse, maar ook Amerikaanse en Nederlandse vliegers vechten. Een Nederlandse luchtmachtofficier maakt zich er grote zorgen over. "Hiermee verliezen we een deel van onze tactische en technische voorsprong."

"Dit is een verrassende en verontrustende mededeling", zegt Patrick Bolder, luitenant-kolonel b.d. van de Nederlandse luchtmacht. Hij is bijna veertig jaar in dienst geweest en heeft nooit eerder gehoord dat Nederlandse of andere westerse piloten zijn weggelokt door China. Hij vindt het wel een zwakke plek. "Je wordt gewaarschuwd als je in dienst bent om oplettend te zijn. Je wordt gescreend op je contacten met landen als China en Rusland. Maar na je diensttijd val je niet meer onder dat regime."

De rekrutering van Britse piloten kan niet los worden gezien van de sprongen die China maakt in het moderniseren en upgraden van de eigen strijdkrachten. Met enorme uitgaven breidt Peking de militaire hardware uit, bijvoorbeeld met nieuwe vliegdekschepen. Daarnaast is training hard nodig, want het Westen loopt qua gevechtservaring sterk voorop.

'Verrassingselement kwijt'

"De jachtvliegers van Nederland, Duitsland, Groot-Brittannië en de VS hebben een vergelijkbare opleiding", zegt Bolder. "Ze krijgen allemaal Euro-NATO Joint Jet Pilot Training en houden jaarlijks gezamenlijke 'red flag'-oefeningen in Nevada, met daarin de doctrine van jachtvliegen. Ieder jaar leren ze nieuwe technieken en tactieken. Als zo'n vlieger vervolgens in China piloten gaat opleiden, verlies je een deel van je voorsprong."

Bolder verwijst meteen naar de gespannen situatie rond Taiwan, waar China de laatste tijd zijn militaire spierballen toont. "Als Chinese piloten daar aanvallen en ze al van tevoren weten hoe hun tegenstanders reageren, zijn de Amerikanen en Taiwanezen het verrassingselement kwijt. Dat is vaak het belangrijkste: dat je je tegenstander op het verkeerde been kunt zetten."

Naar aanleiding van de BBC-publicatie heeft D66 Kamervragen gesteld:

Ook vice-admiraal b.d. Ben Bekkering van de Koninklijke Marine is verrast door de Chinese rekruteringspraktijken. "Dit had ik niet zien aankomen. Ik weet dat China hard werkt aan het opdoen van hoogwaardige technische en militaire kennis uit het Westen. Maar dat ze oud krijgsmachtpersoneel weglokken met geld, en dat mensen zich daardoor laten leiden, verbaast me."

"De Britten gaan vaak in het buitenland werken na hun militaire carrière", zegt Bekkering. "Maar dat doen ze dan in landen als Oman, en niet meteen voor een strategische concurrent. In Nederland weet ik uit mijn diensttijd dat er op collegiaal niveau wordt gesproken over dit soort praktijken, maar er bestaat geen lijst van landen waarvoor je niet mag gaan werken."

Alle alarmerende geluiden ten spijt, het is niet meteen zo dat Nederlandse jachtvliegers met een lucratief aanbod door China makkelijk zullen worden weggelokt, verwacht Bas Rietjens, bijzonder hoogleraar Inlichtingen in Oorlog en Conflict aan de Universiteit Leiden. "Een Nederlandse F-16-piloot verdient een goed salaris en krijgt daarna een flink pensioen, dus ik zie dat niet zo snel gebeuren."

Een Vlieger Luchtmacht verdient gemiddeld 5837 per maand bruto, dat is 75.648 op jaarbasis. De Chinese premies voor weggelokte Britse vliegers waren volgens de BBC in de buurt van 270.000 euro.

Maar sommige Nederlandse vliegers blijven niet bij Defensie werkzaam tot aan hun pensioen, en daar ligt een kwetsbaarheid, zegt luchtmachtofficier Bolder. "240.000 pond is veel geld, meer dan je als commercieel piloot verdient. Als je als jachtvlieger op je veertigste stopt, moet je nog wachten tot je zestig bent om je pensioen te krijgen. Daartussen zou je voor KLM of een andere vliegmaatschappij kunnen werken, maar die markt zit op slot vanwege corona. En dan komen de Chinezen met een interessante aanbod. En als je je hypotheek en de studie van je kinderen nog moet betalen, dan kan dat verleidelijk zijn."

Bolder wijst er op dat er voor oud-militairen geen juridische belemmering bestaat tegen het werken voor China. "Wat houdt je nog tegen, behalve hooguit patriottisme?"