Tijdens de coronagolven van afgelopen jaren lag de niet-coronazorg vaak bijna volledig stil en stelden ziekenhuizen veel behandelingen uit. Om de wachtlijsten in te halen, moeten ziekenhuizen er een tandje bij zetten, zei de minister dit voorjaar.
Maar nog altijd wachten meer dan 100.000 mensen op een operatie en dat aantal wordt maar niet kleiner. Van inhaalzorg is dus eigenlijk geen sprake. In de zorg kijken ze nu naar de minister voor een oplossing. "Hij moet de regie nemen."
Een jaar met een katheter
Behandelingen die worden uitgesteld maken meestal niet het verschil tussen leven en dood. Maar dat uitstel alsnog grote gevolgen kan hebben, ziet uroloog Bart van Bezooien bij zijn patiënten. "Voor een prostaatoperatie moet je in sommige ziekenhuizen een jaar wachten. Als je een jaar met een katheter moet rondlopen omdat je niet kan plassen, terwijl een operatie je van de katheter kan verlossen, dan is het een zwaar en lang jaar."
Sjef Leijten wacht op een rugoperatie door een neurochirurg. Tot die tijd kan de pijn overal plotseling opsteken:
"Een wonderbaarlijke situatie", noemt Armand Girbes, hoofd van de intensive care van het Amsterdam UMC, de wachtlijsten. "Mensen zijn verzekerd en betalen hun premie. Het is niet een voorziening die op zou moeten kunnen raken."
Ook in zijn ziekenhuis zijn de wachtlijsten lang. "Collega-chirurgen willen ontzettend graag die patiënten helpen en raken gefrustreerd."
Op de afdeling van uroloog Van Bezooien in het Meander Medisch Centrum in Amersfoort was er voor de pandemie al een flinke wachtlijst, maar die is door de pandemie nog een stuk langer geworden. "Bij de onderzoeken die we doen en bijvoorbeeld bij het behandelen van nierstenen, kunnen patiënten niet binnen de gewenste tijd worden behandeld. Dat doet pijn aan je doktershart. We hebben last van het personeelstekort."
Het grote probleem: het is onduidelijk wie de probleemeigenaar is.
Maar volgens Girbes is de personeelskrapte niet het enige probleem. "Er is een groot tekort aan verpleegkundigen, dat is duidelijk. Maar je kunt je afvragen: hebben we met z'n allen wel genoeg gedaan met de middelen die we wél hebben? Vorig jaar zei ik al dat de zorg beter gecoördineerd moet worden, ook op nationaal niveau. En dat we de ziekenhuizen moeten verplichten om samen te werken om die patiënten te helpen."
Ook de toezichthouder op de zorg, de Nederlandse Zorgautoriteit, zegt dat de verdeling van behandelingen beter kan. "We zien tussen ziekenhuizen verschil in wachttijden", zegt directeur Toezicht en Handhaving Karina Raaijmakers. "Het is belangrijk dat zorgaanbieders samen met zorgverzekeraars gaan kijken of mensen op andere plekken sneller te behandelen zijn."
'Niemand coördineert'
Van Bezooien, die naast uroloog ook voorzitter is van de Nederlandse Vereniging voor Urologie, betwijfelt of een betere samenwerking tussen zorgaanbieders genoeg helpt. "Urologen kennen elkaar over het algemeen. Maar ook mijn collega's kunnen geen ijzer met handen breken. Die zitten vaak ook met de rug tegen de muur en kunnen de patiënt niet eerder helpen."
Volgens Girbes is uiteindelijk het grote probleem "dat in Nederland onduidelijk is wie nou de probleemeigenaar is". "Dat zagen we ook tijdens de coronacrisis, dat eigenlijk niemand over de coördinatie ging. De minister moet het stuur nemen en opdrachten geven aan ziekenhuizen."
Eerder deze maand zei minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers in een reactie op Kamervragen dat zorgverleners, verzekeraars en de toezichthouder "langs meerdere wegen verschillende acties inzetten" om de wachtlijsten weg te werken. Hij noemde onder meer "beter inzicht krijgen in de cijfers over de werkvoorraden" en het wijzen van patiënten op mogelijkheden om bij andere zorgaanbieders sneller geholpen te worden.
