"Spijt, schaamte en verdriet", dat zijn de emoties waarmee de hoogste baas van Shell, Ben van Beurden, terugkijkt op de problemen die zijn veroorzaakt door de gaswinning in Groningen. Van Beurden werd vanochtend verhoord door de parlementaire enquête aardgaswinning Groningen.
Van Beurden is sinds 2014 topman van Shell en kreeg al vrij snel te maken met het verdwijnen van draagvlak voor de Groningse gaswinning. Volgens de topman is Groningen uniek voor Shell omdat het veld onder land ligt, waar veel mensen wonen.
De zware aardbeving in Huizinge, 10 jaar geleden, zette de decennialange winning volgens Van Beurden helemaal op zijn kop. Het draagvlak voor de gaswinning kalfde steeds verder af, omdat de afhandeling van schade niet goed op gang kwam. Ook de versterking van huizen schoot niet op. Bovendien kwam Shell publiekelijk en ook in de politiek steeds meer onder vuur te liggen.
Aardbevingen normaal
Van Beurden vond aanvankelijk dat Shell ernaar moest streven dat aardbevingen weer werden gezien als een normaal onderdeel van de gaswinning. "Het was geaccepteerd dat er hier en daar een verzakking was en een scheur in een huis." Dat Shell weer dacht terug te kunnen gaan naar de oude situatie noemde Van Beurden naïef.
Wat veel indruk maakte op de topman van Shell, was een gesprek met Annemarie Heite. Zij is een bekende Groningse die in de media vaak aandacht heeft gevraagd voor de aardbevingsproblematiek.
"Maakt u zich wel eens zorgen dat uw kinderen 's ochtends niet meer wakker worden?", zou Heite aan Van Beurden hebben gevraagd. Nee, was zijn antwoord. Bij Heite was dat wel het geval en ze vroeg of Van Beurden daar rekening mee wilde houden.
Crimineel
In 2017 kwam Van Beurden tot het inzicht dat het Groningse gasveld een verloren zaak was voor de multinational. Dat had alles te maken met een dreigende strafzaak, die was uitgelokt door de Groninger Bodem Beweging. "Dat was een gamechanger", verklaarde hij.
Ineens werd het bedrijf ervan beschuldigd mensen in levensgevaar te brengen door het winnen van gas. "Ik vond dat behoorlijk moeilijk. We hadden misschien crimineel gehandeld in Groningen."
Hij wijst erop dat die gaswinning gebeurde in een publiek-private samenwerking met de Nederlandse Staat. "Strafrechtelijke vervolging is een onmogelijkheid. Dat was een breekpunt", aldus de Shell-ceo. Zowel Van Beurden als topman Darren Woods van Exxon, ook voor de helft eigenaar van de NAM, wilde direct stoppen met gaswinnen in Groningen met die strafbaarstelling in het vooruitzicht.
Als dat probleem niet door de Staat zou worden opgelost, wilden de bedrijven een winningsplan indienen met nul gasproductie. "Zo hoog was het dus opgelopen", zei Van Beurden. Wat hem betreft duurde het lang voor de overheid op de noodkreet reageerde. Maar uiteindelijk werd het pleidooi van Shell om te stoppen overgenomen.
Technisch veilig
Van Beurden zei verder graag nog "vele miljarden" te willen investeren in Groningen. Hij sprak daar ook over met lokale bestuurders. Groningen is nu technisch veilig, meent hij. Die veiligheid is volgens hem te danken aan de beperking van de gaswinning. Maar hij realiseert zich dat het daar niet alleen om gaat.
"Ik denk dat het niet de beleving is die Groningers hebben. De enige manier om mensen hun gevoel van veiligheid terug te geven, is als hun huis is geïnspecteerd." De inspecties van huizen is nog lang niet afgerond, waardoor veel mensen in onzekerheid zitten.
Commissie-voorzitter Van der Lee wees Van Beurden erop dat uit recente berekeningen door een panel van wetenschappers blijkt dat er nog steeds een risico is op een beving met een kracht van 4,6. Ook voldoet niet ieder huis in Groningen aan de wettelijke veiligheidsnorm. Maar volgens Van Beurden baseert hij zich op modellen van TNO en blijft het belangrijk om telkens naar de nieuwste inzichten te blijven kijken.
