Na corona ervaren jongeren nu energiecrisis: 'Kan soms niet slapen van kou'

Na twee jaar coronacrisis kampen veel Nederlandse jongeren nu met een crisis die vaak net zoveel invloed heeft op hun leven: de energie- en inflatiecrisis. Gisteren werd bekend dat de inflatie in Nederland in september is gestegen naar 17,1 procent, een record.

Voor tieners uit minderbedeelde gezinnen betekent dat vaker dan eens: niet (warm) mogen douchen, ongewild aankomen omdat gezond eten te duur is en grote zorgen over hun toekomst. Dat blijkt uit de verhalen die honderden jongeren online deelden met NOS Stories.

Van de bijna 2000 jongeren die een online vragenlijst van NOS Stories invulden, zegt de helft zich sinds de energie- en inflatiecrisis vaker somber of gestrest te voelen. Ook heeft een kwart thuis ruzies, die variëren van "mijn ouders worden boos als mijn zus een heet bad neemt" tot "mijn moeder is heel bang en verdrietig dat het alleen maar erger wordt." Ook twijfelen jongeren of ze nog wel kunnen studeren of een huis kunnen vinden.

Door de hoge energierekeningen besloot het gezin van de 17-jarige Shanna eerder dit jaar te verhuizen. Ze verlieten hun woning in Boskoop voor een andere woning in Budel, ongeveer 150 kilometer verderop. De belangrijkste reden: de te hoge energiekosten in het oude huis. Het nieuwe huis is kleiner en de regio is goedkoper. "Maar, ik baal wel als mijn vriendinnen iets leuks gaan doen in de avond en ik niet mee kan. Want ik moet ineens drie uur reizen om ze te zien."

Ook is het nieuwe huis tot nu toe nog niet echt een verbetering. De kosten zijn dan wel lager, ook dit huis is nog niet goed geïsoleerd. De aangebouwde ruimte waar Shanna in slaapt, 'de schuur', is zelfs helemaal nog niet geïsoleerd. En daardoor is het er nu al erg koud. "Ik slaap met een joggingspak, een trui, twee dekens, een heater en soms gebruik ik mijn laptopoplader als een soort kruik. Die laat ik warm worden in het stopcontact en dan leg ik hem onder de dekens."

Waar ze ook van baalt zijn de hoge kosten voor gezond eten. Het gezin probeert zo goedkoop mogelijk eten. "Terwijl ik eigenlijk graag zou willen afvallen. Maar gezond eten is veel duurder dan bijvoorbeeld kant en klare aardappelpuree."

Ook de 19-jarige moeder Yasira worstelt met de hoge prijzen van gezond eten. "Na de bevalling van mijn zoontje wilde ik graag fitter zijn, terug naar mijn oude gewicht. Maar dat gaat niet makkelijk als je in de winkel steeds moet letten op wat goedkoop is."

Zij werkt vier dagen in de week en haar vriend, met wie ze samen voor haar baby zorgt, vijf. Leuke dingen doen met haar gezin zit er ondanks dat niet meer in. "Een half jaar geleden konden we nog wel eens een keer een dagje weg, naar een hotel of met de trein naar België. Dat kan nu niet meer."

Justin van 15 heeft andere zorgen aan zijn hoofd. Sinds de prijzen gestegen zijn gaan de gesprekken aan de keukentafel ook steeds vaker over zijn toekomst. "Het is echt de vraag of ik nog mag blijven voetballen", zegt hij. "En ik voetbal graag, zodat ik lekker fit blijf. En het sociale vind ik ook erg belangrijk. Anders heb je dat alleen maar op school."

Voorlopig is er nog geen sprake van stoppen, maar de zorg is er wel. Net als over zijn toekomstige vervolgstudie. "Ook daar gaat het over thuis, of dat allemaal nog wel te betalen blijft."

NOS Stories sprak premier Rutte over onder andere deze jongeren en hun zorgen:

"Echt heel slecht", zo noemt premier Rutte de toekomstzorgen van tieners. "We proberen natuurlijk alles te doen om de situatie voor jongeren te verbeteren. Ik denk dat het energieplafond daar al heel erg in gaat bijdragen."

Toch zijn daar ook twijfels over. Nibud, een organisatie die voorlichting geeft over geldzaken, zegt opgelucht te zijn door het plafond. Maar de zorgen zijn niet weg. "Het is nog erg onduidelijk wat dat plafond allemaal gaat betekenen", zegt een woordvoerder van Nibud. "Juist grote gezinnen in niet goed geïsoleerde woningen zouden nog wel eens de groep kunnen worden die alsnog geld moet gaan bijbetalen. En: de boodschappen zijn ook duur. We weten uit eerder onderzoek dat dat inderdaad kan leiden tot minder gezonde voeding."