Niet meer vliegen en alleen plantaardig eten, jongeren presenteren klimaatvisie

In de toekomst reizen we alleen nog maar met de trein in Europa, leven we in groene steden en eten we lokale en plantaardige producten. Als het aan Nederlandse jongeren ligt, ziet ons leven er zo uit in 2040.

Een Klimaatagenda, geschreven door de Jonge Klimaatbeweging (JKB), wordt vanavond in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam aangeboden aan minister Jetten voor Klimaat en Energie. De JKB is een koepelorganisatie van ruim 70 jongerenorganisaties, die zeggen samen een miljoen jongeren te vertegenwoordigen.

"Nederland heeft een visie nodig die ons door de klimaat-, biodiversiteits- en energiecrises loodst," zegt voorzitter Aniek Moonen. "Door als jonge generatie duidelijk te laten zien in wat voor land we over twintig jaar willen wonen, bieden we houvast."

Radicale ommezwaai

De Jonge Klimaatbeweging vroeg aan jongeren met allerlei achtergronden, van studenten tot politiek actieve jongeren en 'klimaatspijbelaars' tot professionals, in wat voor land zij in 2040 willen leven. "Hoe werkt onze economie dan, hoe wekken we energie op, hoe ziet jouw stad of dorp eruit en wat wil je dan eten?" Met de input van deze jongeren en die van deskundigen stelden ze de Jonge Klimaatagenda op.

In de tekst staat dat we in 2040 onze welvaart moeten meten aan de hand van onze gezondheid en de kwaliteit van onze natuur. Dat vergt een radicale ommezwaai en de doelen die Jonge Klimaatbeweging stelt zijn dan ook ambitieus, zeker gezien de relatief korte tijd waarin ze zouden moeten worden gerealiseerd.

Ook kernenergie

Energie wordt volledig emissieloos opgewekt, kernenergie hoort daarbij. In 2040 wonen we in een 'natuurinclusieve' samenleving, waar we omringd zijn door groen en ook in onze beslissingen rekening houden met de natuur. Verder wordt iedereen 'klimaatgeletterd' opgeleid, eten we plantaardig en lokaal voedsel en wordt alles hergebruikt, hoopt de jongerenbeweging. De steden zijn groen, energiepositief (dus wekken meer op dan ze gebruiken) en autovrij. In plaats van met brandstofauto's reizen we elektrisch, op duurzame brandstoffen of met het openbaar vervoer.

"We willen af van de consumentenmaatschappij", zegt Moonen. "Van geld uitgeven aan prullaria die na een paar maanden stuk zijn. Je moet dat soort impulsen weghalen en mensen laten zien waarom het belangrijk is dat ze dingen gaan kopen die langer meegaan. Niet alleen maar voor henzelf maar ook gewoon voor de planeet."

Stijgende zeespiegel en bedreigde ijsberen

De vraag is wel in hoeverre mensen bereid zijn die omslag te maken. Jongeren maken zich volgens onderzoek wel meer zorgen over het klimaat, maar veranderen ze ook hun gedrag? Volgens onderzoek niet altijd.

Gedragsverandering gaat inderdaad niet vanzelf, beaamt gedragswetenschapper Arie Dijkstra van de Rijksuniversiteit Groningen. Uit studies blijkt dat verhalen over de stijgende zeespiegel, bedreigde ijsberen en een boze Greta Thunberg niet veel helpen. "Daarbij denken veel mensen: het zal wel. Het is al snel ver weg. Tenzij ze zich echt identificeren met het thema klimaat."

In deze explainer uitleg over klimaatverandering en de mogelijke oplossingen:

Maar het is toch wel mogelijk om consumenten ertoe te bewegen hun gedrag te veranderen, bijvoorbeeld door klimaatbedreigende producten simpelweg duurder te maken, zoals nu (weliswaar om een andere reden) met het gas gebeurt. "Maar daar zijn wel grenzen aan. Er zijn ook andere waarden, mensen of partijen die zich afvragen: wat betekent dat voor arme mensen dan?"

Beter is een gedragsverandering makkelijker te maken. "Veel mensen willen graag lekker lang douchen. Zouden ze dat kunnen blijven doen met een nog slimmere douchekop? Als ik graag vlees eet, zal ik dat makkelijker laten wanneer ik iets kan eten dat net zo lekker is. Als je het makkelijker maakt, is er veel minder motivatie nodig."

Aniek Moonen hoopt dat mensen ook te motiveren zijn door te wijzen op de voordelen van duurzamer en groener leven. "Doordat we laten zien dat een nieuwe levensstijl die beter past bij de klimaatdoelen, eigenlijk veel mooier, schoner, gezonder en groener kan zijn. Want de wereld die wij schetsen is leuker om in te leven."