De Europese Commissie sleept lidstaat Malta voor de rechter vanwege de omstreden handel in paspoorten die het land faciliteert. Dat maakte de Commissie vandaag bekend.
Sinds 2014 kunnen buitenlandse miljonairs zich voor zo'n 900.000 euro laten naturaliseren tot Maltees. Voor 25.000 euro per stuk kunnen partners en kinderen mee. Malta verkocht zo zeker 2000 paspoorten. Het leverde het kleine eilandje honderden miljoenen euro's per jaar op.
Malta niet van plan te stoppen
De handel kon rekenen op felle kritiek uit binnen- en buitenland. Want wie zich inkoopt op Malta, wordt meteen ook burger van de Europese Unie en kan zonder visum of strenge controles naar EU-landen reizen, een bedrijf starten, of een bankrekening openen.
Door de Russische inval in Oekraïne groeide de kritiek, ook vanuit de Amerikaanse overheid. Want Russen met een Maltees paspoort, zijn niet of moeilijk te sanctioneren. Russen die zich met hun Maltese paspoort vestigen in bijvoorbeeld Nederland, zijn moeilijk vindbaar. Hetzelfde geldt voor bankrekeningen die ze openen en bedrijven die ze oprichten.
In maart stopte Malta dan ook met de verkoop aan Russen en Belarussen. De EU wil dat het land de handel volledig platlegt. Maar volgens de Commissie is er door Malta nog "geen enkele intentie uitgesproken om het te beëindigen".
Paspoortprofessor
Daarom verwijst de Commissie de zaak nu naar het Europese Hof van Justitie. Volgens Brussel overtreedt Malta EU-regels door mensen de Maltese nationaliteit te geven zonder enige verplichting om in het land te gaan wonen.
Malta zelf ontkent dat het in overtreding is. Saillant is dat de juridische onderbouwing waar het land zich op baseert, komt van de Groningse hoogleraar Dimitry Kochenov. Hij raakte in opspraak vanwege zijn persoonlijke betrokkenheid bij de paspoorthandel en mogelijke belangenverstrengeling.
Naast zijn hoogleraarschap gaf Kochenov speeches op bijeenkomsten over paspoortverkoop en was hij voorzitter van een lobbyvereniging van bedrijven in actief in de handel. Na vragen van Nieuwsuur hierover startte de Rijksuniversiteit Groningen, waar Kochenov werkte, een onderzoek. De conclusies waren kritisch, en niet veel later vertrok Kochenov bij de universiteit.
Nieuwsuur doet al veel langer onderzoek naar de handel. Kijk hier hoe we uiteindelijk uitkwamen bij de Rijksuniversiteit Groningen:
De Europese Commissie staat niet alleen in haar kritiek op de paspoorthandel. Inlichtingendienst AIVD noemde de handel "zorgelijk vanuit het oogpunt van nationale veiligheid". Agenten van vreemde mogendheden zouden met een gekocht EU-paspoort veiligheidscontroles kunnen omzeilen.
Na druk vanuit de EU en een Amerikaans dreigement met strafmaatregelen, staakten andere landen, waaronder Cyprus en Bulgarije, wél hun paspoortprogramma.
