Voormalig Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders voelde zich aan het einde van zijn tijd als coördinator "belazerd". Dat zei hij tegen de parlementaire enquêtecommissie over de gaswinning in Groningen.
Alders vertrok, omdat de versterkingsoperatie werd stopgezet in 2018. Dat gebeurde direct na het besluit van toenmalig minister Wiebes van Economische Zaken om de gaskraan in Groningen versneld te sluiten. In de brief waarin Alders destijds zijn vertrek aankondigde, zei hij dat hij meerdere keren door een zure appel heen had moeten bijten.
Toen hem tijdens het verhoor werd gevraagd dat toe te lichten, zei hij: "In uw dossier ziet u dat ik op een bepaald moment echt het idee had dat we belazerd werden. Dat alles gebruikt werd om te vertragen, om het klein te krijgen en noem maar op. Op een gegeven moment heb ik gezegd: ik ben er nu echt helemaal zat van. Ik ga hiermee naar buiten."
Geen stadsvernieuwing
Alders had tot die tijd verwoede pogingen gedaan om in kaart te brengen hoeveel huizen in Groningen niet meer veilig zijn door de gaswinning. Uit gebouweninspecties in zijn opdracht kwam een geschat getal van ruim 20.000 adressen. Die moesten waarschijnlijk allemaal in meer of mindere mate versterkt worden.
Het ministerie vond dat aantal alleen veel te groot. Leidend daarbij was een rekenmodel, ontwikkeld door gaswinningsbedrijf NAM. In dat model was het aantal onveilige huizen veel lager. Maar, zei Alders: ook de Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) zag bij fysieke inspecties dat het model niet klopte.
Het kabinet maakte zich grote zorgen over de financiële risico's van deze operatie. Gevreesd werd dat het Rijk ervoor zou opdraaien, omdat de NAM dat niet allemaal wilde betalen. Dat zei ook oud-secretaris generaal Maarten Camps van het ministerie van Economische Zaken vandaag tegen de commissie.
NAM bepaalt
Alders merkte tot zijn ergernis dat achter zijn rug om het ministerie van Economische Zaken die versterkingsoperatie probeerde te verkleinen. "Er kwam een circuit tot stand waarin er meer geloof was in wat de NAM zei dan de Nationaal Coördinator Groningen."
Volgens hem had dat alles te maken met de aansprakelijkheid die bij de NAM was neergelegd. Alders: "Alles moest goedgekeurd worden door de NAM. Dat werd op detailniveau besproken." Hij zag dat al duidelijk bij het vroegere Centrum Veilig Wonen (CVW), in 2014 nog verantwoordelijk voor de afhandeling van schade en versterking.
Alders ontdekte dat de NAM het centrum een "werkorder" moest geven voordat er iets gebeurde. "Zolang die er niet was, werd de rekening niet betaald. Daar kwam ik achter toen ik wilde weten waarom er niks gebeurde. De lijn was: wat er ook gebeurt, de NAM is aansprakelijk dus de NAM moet dat beoordelen."
Volgens Alders is dat nog steeds zo. "Daarom worden rekeningen niet voldaan. Dat staat nog steeds in de afspraken tussen NAM en het ministerie: de NAM betaalt alle kosten." Hij wijst daarbij op de bijzin "zo lang de veiligheid in het geding is", die tot op de dag van vandaag voer voor discussie is.
Merkwaardige sollicitatie
De commissie kwam verder vandaag nog terug op de sollicitatieprocedure van Harry van der Meijden als inspecteur-generaal van het Staatstoezicht op de Mijnen in 2014. Van der Meijden zei dat een vertegenwoordiger van de gassector in de sollicitatiecommissie zat.
Maarten Camps, die toen de hoogste ambtenaar op Economische Zaken was, kreeg daar vragen over. Volgens Camps was het nodig om de vertegenwoordiger in de commissie te hebben, omdat het ministerie geen mensen in huis had met voldoende kennis over de gaswereld.
Camps voelde zich daar zelf naar eigen zeggen "ook wat ongemakkelijk" bij. "Maar dat kwam voort uit een verleden, waarbij de Nogepa (belangenorganisatie van olie en gas exploiterende bedrijven, red.) ook aan tafel zat", zo lichtte hij toe. "Ik vond het belangrijk dat iemand kon meekijken die kennis had over de gaswereld. Hij zat er alleen als adviseur bij. Er waren geen deskundigen op het ministerie zelf."
Bij de aanstelling van Jan de Jong, de toezichthouder die adviseerde zo snel mogelijk minder gas te winnen, zat de Nogepa niet in de sollicitatiecommissie. Er zat toen wel een deskundige medewerker van het Staatstoezicht op de Mijnen in. Van der Meijden volgde De Jong op.
