Russische mobilisatie van binnenuit: zelf wapens kopen, direct naar het front

• Paul Alexander

  redacteur Buitenland

Wie deze dagen in Rusland wordt opgeroepen om naar Oekraïne te gaan, krijgt daarbij een dringende waarschuwing van het defensieministerie: het gebruik van een mobiele telefoon is ten strengste verboden. Toch verschijnen er talloze filmpjes uit trainingscentra en kazernes vanuit heel Rusland. Het geeft een boeiende inkijk in de Russische mobilisatie.

Zo worden 'mobiks', zoals de gemobiliseerden worden genoemd, opgeroepen voor zichzelf zorg te dragen en eigen slaapzakken, matjes en ehbo-kits te regelen. "En vraag aan jullie vriendinnen en vrouw maandverband en tampons. Die steek je in schotwonden en zuigen al het bloed op", zegt een instructrice in een video uit de Kaukasische deelrepubliek Kabardino-Balkarië.

Andere filmpjes onthullen erbarmelijke omstandigheden in barakken van trainingscentra. Op beelden zijn slaapzalen zonder bedden te zien. Verder liggen rekruten zij aan zij op de vloer en is er sprake van uiterst primitieve wc- en doucheruimtes.

Dat ziet er zo uit:

De beelden onderstrepen dat de eerste mobilisatie in Rusland sinds 1941 rommelig verloopt, en dat er een groot gebrek is aan materieel als helmen, scherfvesten en winteruniformen. Verder mankeert er van alles aan de wapens, als die al beschikbaar zijn.

"Mobiks krijgen in de mobilisatiecentra te horen dat ze zelf wapens moeten aanschaffen", zegt de gezaghebbende Russische vlogger en militair analist Michael Nacke via Skype vanuit zijn huidige woonplaats Tbilisi in Georgië. "Ze sluiten leningen af of komen aan het benodigde bedrag middels crowdfunding."

Er wordt haast gemaakt met de mobilisatie. Vanaf dag één worden ladingen gemobiliseerden per bus of vliegtuig vervoerd naar militaire trainingskampen in heel Rusland. Een week na Poetins decreet over de gedeeltelijke mobilisatie zijn er volgens Nacke tienduizenden burgers opgeroepen.

Nacke publiceert in dagelijkse rapporten op de website van de onafhankelijke Russische onderzoeksorganisatie Conflict Intelligence Team door hem verzamelde aantallen van mobiks uit de verschillende regio's.

Regio's hanteren andere criteria

Volgens hem valt er heel wat af te dingen op de term 'gedeeltelijk' in relatie met de mobilisatie, hoezeer de autoriteiten er ook op blijven hameren. "Het gaat niet om de 300.000 man die het ministerie van Defensie aanhaalt", zegt Nacke.

"Bronnen in het Kremlin hebben het over getallen van 1 tot 1,2 miljoen. Die zouden in drie golven worden opgeroepen. De eerste golf, in de herfst, is nu gaande. Daarna volgen golven in de winter en in het voorjaar." Publicaties in onafhankelijke Russische media bevestigen dat beeld.

Lokale mobilisatiecentra hanteren ook niet de criteria ten aanzien van leeftijd, militaire ervaring en gezondheid, zoals defensieminister Sjojgoe die noemde.

Op sociale media zijn hier talloze voorbeelden van te vinden. Zo gaat er een bericht rond over een opgeroepen 59-jarige halfblinde man uit de regio Sverdlovsk. Ook ontving een man in een rolstoel uit de buurt van Krasnodar een oproep, zoals een foto op Telegram toont.

De Russische onafhankelijke nieuwszender TV Rain heeft berekend dat uit arme regio's ver van Moskou, zoals Jakoetië, Boerjatië en Dagestan, twee keer zoveel mobiks komen dan uit de meer welvarendere regio's.

Maar Nacke benadrukt dat er ook veel mensen uit welvarende regio's zich hebben gemeld bij rekruteringscentra. "In Moskou en Sint-Petersburg hebben mensen de oorlog nog nauwelijks tot zich laten doordringen. Ze weten niet wat het betekent om naar het front gestuurd te worden en melden zich gewillig bij de mobilisatiepunten."

Na één dag naar het front

Uit getuigenissen van familieleden in de media blijkt dat de eerste gemobiliseerden inmiddels naar het front zijn gestuurd. De onafhankelijke Russische nieuwssite Mediazona sprak met de echtgenote van een van hen, uit Lipetsk. Hij had haar per telefoon gemeld dat hij met zijn eenheid van duizend mobiks na één dag trainingskamp al naar de frontlinie was vertrokken.

Verder laat een gemobiliseerde in een video weten met zijn tankeenheid naar Cherson te vertrekken zonder ook maar iets aan training te hebben gehad. De video oogt volgens Nacke betrouwbaar.

Het Kremlin, zo concludeert Nacke, deinst er niet voor terug de net opgeroepen mannen ongetraind en slecht uitgerust naar het front te sturen. Nacke: "Ze zullen de gaten vullen aan het front. Het duidt op paniek in het Kremlin. Als het tegenoffensief van de Oekraïners niet zo voorspoedig was gelopen, hadden de Russen de tijd gehad de mobiks in de de wintermaanden te trainen en goed voor te bereiden voor het front."

Als Poetin overgaat tot de annexatie van de bezette gebieden in Oekraïne zullen de gemobiliseerden de nieuwe grens moeten verdedigen. "En het zal moeilijk worden voor de Oekraïense troepen de Russen verder terug te dringen als gaten aan het front telkens weer worden aangevuld met vele duizenden mobiks."

De Russen hebben ondertussen twee nieuwe woorden voor hun mobilisatie bedacht: mogilisatie, verwijzend naar het Russisch woord voor graf, en gibelisatie. Daarin zit het woord voor sneuvelen. Het zegt volgens Nacke veel over het lot dat veel gemobiliseerden wacht: "Want de kans op sneuvelen is nou eenmaal vele malen groter dan levend terugkeren naar huis".