Vrijdag presenteerde de Britse minister van Financiën Kwasi Kwarteng verstrekkende maatregelen om de kwakkelende economie een boost te geven. Maar in plaats van lof voor de historische belastingverlagingen, krijgt de minister een storm van kritiek.
En niet alleen van de oppositie. Vooral ook vanuit de bevolking zelf én van de financiële markten. Het Britse pond daalde maandag tot de laagste stand ooit, wat laat zien dat investeerders bar weinig vertrouwen hebben in de plannen.
"Ik ken geen econoom die het goed vindt wat de regering van premier Liz Truss doet", zegt econoom Mathijs Bouman. "Niemand in Europa zegt: dit is het moment om te denivelleren."
Want denivelleren, dat is wat de plannen doen: ze maken de rijken rijker en de armen armer. De kersverse regering-Truss schrapt het hoogste inkomstenbelastingtarief en gooit de winst-, onroerendgoed- en overdrachtsbelastingen omlaag. Het bonusplafond voor bankiers wordt geschrapt.
In totaal gaat het om 45 miljard pond aan belastingverlagingen, zo'n 50 miljard euro. Het zijn de grootste belastingverlagingen in vijftig jaar.
"De begroting heeft iedereen verrast", zegt de Britse historicus Martin Farr (Newcastle University). "Belastingverlagingen werden wel verwacht, omdat premier Truss daarmee campagne had gevoerd. Maar niemand verwachtte ze op deze schaal en hoeveel ervoor wordt geleend."
Hopen op een economisch wonder
Volgens de regering zullen de maatregelen de economie stimuleren, en zorgen ze zo uiteindelijk ook voor meer belastinginkomsten. Minister Kwarteng zegt dat de "belastingprikkels en hervormingen" leiden tot "hogere lonen en betere kansen. Zo betalen we overheidsdiensten, nu en in de toekomst."
Maar econoom Bouman noemt dit een fabel. "Heel veel geld lenen, dat geven aan de rijken en dan hopen op een economisch wonder - er is bijna niemand te vinden die dat een goed idee vindt. De Britse regering is gekaapt door excentrieke, radicale politici."
De regering neemt een enorme gok - met ons geld.
De Britse plannen komen neer op trickle-down economics, het idee dat lagere belasting voor hoge inkomens ook lagere-inkomensgroepen helpt. Maar in eerste instantie zorgen de plannen voor het omgekeerde, zegt Bouman. "De rijkste Britten gaan er nu per jaar zo'n 10.000 pond op vooruit, en de armste Britten 22 pond."
Thatcher
Andere Europese landen voeren nu tegenovergesteld beleid: maatregelen die vooral de koopkracht van lage inkomens verbeteren. Toch is premier Truss ervan overtuigd dat de economie uiteindelijk opleeft dankzij haar plan. De rijken zouden meer geld overhouden om te investeren, om bedrijven te beginnen en om meer mensen aan te nemen, waardoor ook de armen profiteren.
Bouman: "In sommige periodes, als de economie een beetje vastgekoekt zit en ondernemerschap te weinig wordt beloond, kan het een beetje werken om de belastingen van de bovenlaag te verlagen."
In de jaren 80, onder premier Margaret Thatcher, werkte vergelijkbaar beleid wél een beetje, zegt Bouman. "Truss spiegelt zich aan Thatcher, maar het was een volkomen andere tijd. De economie was in diepe crisis. Het probleem lag toen aan de aanbodkant van de economie, maar het probleem zit nu aan de vraagkant." Door de hoge inflatie dreigen mensen nu te weinig geld over te houden.
Bovendien, zegt historicus Farr, was Thatchers beleid nog een stuk doordachter. "Wat Truss nu doet, staat dichterbij Thatchers grote vriend Ronald Reagan, de Amerikaanse president van destijds. Hij maakte enorme schulden om groei te stimuleren." Reagans beleid leidde tot een groeispurt, maar ook tot grote inkomensongelijkheid en een verdrievoudiging van de staatsschuld.
Valutacrisis
Hoe dan ook noemt de oppositie de nieuwe Britse plannen roekeloos. "De regering neemt een enorme gok", zei Labour-leider Keir Starmer. "Als twee gokkers die in een casino op verlies staan. Maar ze vergokken niet hun eigen geld, ze vergokken óns geld."
Ook de financiële markten straffen het beleid af. "Investeerders vluchten uit het pond", zegt Bouman. "Het land belandt in een valutacrisis door het slechte economische verhaal. Het enige wat de regering kan doen om het land bij elkaar te houden, is de plannen terugdraaien."
