Het is zeer uitzonderlijk: tot de dag voor Prinsjesdag heeft het kabinet koortsachtig onderhandeld over het vertimmeren van de begroting. Eind vorige maand was het financiële plaatje eigenlijk al rond, maar er bleek meer nodig in deze tijd van oorlog en inflatie.
Het leidt tot een situatie in Den Haag die je gerust chaotisch kan noemen. De afgelopen weken lekten traditiegetrouw de kabinetsplannen voor volgend jaar uit, met als sluitstuk, afgelopen vrijdag, de gehele Miljoenennota. Het kabinet komt met zo'n 17 miljard euro om de koopkracht te stutten. Belastingen gaan omlaag en het minimumloon stijgt met een historische 10 procent.
Maar de plannen om de gevolgen van de torenhoge inflatie te dempen zijn niet genoeg. De gas- en elektrarekening gaat bij velen door het dak als gevolg van de oorlog in Oekraïne. En dan is het nu nog niet eens echt koud.
Inlegvelletje
De afgelopen dagen ging het kabinet daarom met coalitie, oppositie en energiemaatschappijen aan de slag over het in toom houden van de kosten. En dat moet dit jaar nog, als het even kan. Het nieuwe plan, een plafond voor energieprijzen, wordt vandaag gepresenteerd als een soort inlegvelletje bij de Miljoenennota.
De extra kosten van compensatie voor consumenten en bedrijven worden geraamd op zo'n 10 miljard euro extra. Dat geld is er best - de schatkist profiteert flink van de gestegen (gas)prijzen - maar de moeilijkheid zit 'm vooral in iets anders. Hoe zorgen we ervoor dat het geld tijdig op de juiste plek terechtkomt?
Lees hier de plannen uit de uitgelekte Miljoenennota, de eerste van het kabinet-Rutte IV:
Geen partij in de Kamer is tegen het kabinetsvoornemen om mensen de winter door te helpen, maar van links tot rechts klinkt wel dat het sneller en eerder had gemoeten. Mensen willen nu weten waar ze aan toe zijn, zegt de oppositie al maanden. Maar het kabinet reageert dan keer op keer: even geduld aub, wacht tot Prinsjesdag.
"Er had natuurlijk allang een pakket van tientallen miljarden moeten liggen om mensen nog dit jaar te helpen met de extreem hoge energierekening en boodschappen", twitterde PVV-leider Wilders gisteren nog.
Inflexibele coalitie
Dat het kabinet niet vooroploopt, is mede te verklaren door de aard van de regeringscoalitie. De vier partijen zitten, dankzij de ingewikkelde formatie, vast in een kwetsbaar verbond. Het is moeilijk laveren tussen alle belangen en gevoeligheden. Dat maakt de coalitie inflexibel en daardoor worden zaken vooruitgeschoven. Of in de woorden van GroenLinks-leider Klaver: "Het kabinet steekt de kop in het zand."
Dat kabinet verwijst bij verwijten over de traagheid overigens doorgaans naar de overbelaste uitvoeringsinstanties die niet stante pede wijzigingen kunnen doorvoeren. "We herhalen steeds dat het ongelofelijk lastig is om dingen te doen in 2022", zei Rutte onlangs nog. "Dat heeft te maken met uitvoering en allerlei andere vraagstukken."
Genoeg stof kortom voor de Algemene Politieke Beschouwingen, het debat in de Tweede Kamer over de Miljoenennota. Dat debat is morgen en overmorgen, vandaag is eerst nog het officiële gedeelte met de rijtoer, de Troonrede en het koffertje.
