Rechts-populisten ruiken hun kans bij komende verkiezingen in Italië

Nog precies twee weken en dan gaan de Italianen naar de stembus. Mario Draghi, in 2021 aangesteld als technocraat om de coronacrisis in goede banen te leiden, maakt na de regeringscrisis van afgelopen zomer plaats voor een gekozen regeringsleider.

Wie dat wordt, is niet zeker. Maar duidelijk is uit de peilingen dat de rechtse partijen, in het bijzonder het radicaal-rechtse Fratelli d'Italia, stevig op kop liggen. In de Italiaanse media wordt dezer dagen volop gespeculeerd op wat hun overwinning zou betekenen.

Als we de laatste peilingen mogen geloven, wordt Fratelli d'Italia met meer dan een kwart van de stemmen de grootste partij. In combinatie met de Lega van Matteo Salvini en Forza Italia van oud-premier Silvio Berlusconi kan het rechtse blok een absolute meerderheid behalen in het Italiaanse parlement.

Daardoor kan Italië voor het eerst in zijn geschiedenis een vrouwelijke premier krijgen. De 45-jarige Giorgia Meloni, partijleider van Fratelli, maakt geen geheim van haar ambities.

Meloni was in haar jeugd lid van de neofascistische jongerenbeweging Fronto della Gioventù, 'Front van de jeugd'. In deze video vertelt correspondent Heleen D'Haens meer over de meest besproken politica van Italië:

Wat spreekt de Italianen aan in Meloni? "Mensen stemmen niet op haar omwille van haar programma", analyseert Giovanni Orsina, politicoloog aan de Romeinse Luiss-universiteit. "Haar partij profiteert vooral sterk van de oppositiestatus." Fratelli d'Italia was de enige grote partij die niet deelnam aan de regering van nationale eenheid onder Mario Draghi en presenteert zich nu als vernieuwend alternatief.

Conservatief en anti-immigratie

Maar echt vernieuwend zijn de ideeën van Meloni niet: ze staat vooral bekend als nationalistisch en conservatief. Burgers noemt ze 'patriotten', het land beschrijft ze als 'de natie'. Op het eind van haar campagnebijeenkomsten klinkt steevast het Italiaanse volkslied, niet toevallig beginnend met de woorden Fratelli d'Italia, 'Broeders van Italië'.

Daarnaast hecht ze veel waarde aan het traditionele gezin: vader, moeder, kinderen. Ze is niet van plan om de rechten van lhbti'ers uit te breiden, omdat die volgens haar met de mogelijkheid tot geregistreerd partnerschap "alles al hebben". Zorgen dat ze de bestaande abortuswet zou terugdraaien, noemt Meloni onterecht. Maar liever probeert ze ongewenst zwangeren ervan te overtuigen het kind toch te houden.

Wat migratie betreft zit Meloni in hetzelfde kamp als Matteo Salvini van de antimigratiepartij Lega. Migrantenschepen zou ze het liefst aan de kust van Noord-Afrika al laten tegenhouden door lokale autoriteiten. Ze wil zogenoemde hotspots openen in Afrika, zodat migranten niet meer naar Europa hoeven te komen om uit te zoeken of ze kans hebben op asiel.

Harder onderhandelen

Op economisch vlak doet het verhaal van Meloni denken aan dat van de Amerikaanse oud-president Donald Trump. Ze wil de economie beschermen door verdere globalisering tegen te gaan en fulmineert tegen de invloed van China op de westerse economie.

In het verleden sprak ze zich sterk uit tegen de Europese Unie, en zei ze zelfs dat het beter zou zijn als Italië uit de euro zou stappen, maar die houding is inmiddels veranderd. "Het Europese lot van Italië is onomkeerbaar. Dat is altijd al duidelijk geweest, ook voor Meloni", zegt politicoloog Orsina.

Maar helemaal moeiteloos zal het met Meloni in Brussel niet lopen, vult hij aan. "We hebben het wel over een partij die kritisch is over de Europese Unie en die om verandering zou kunnen vragen. Ze zouden harder kunnen onderhandelen om het Italiaanse belang te verdedigen. Ze zouden minder bereid kunnen zijn om compromissen te sluiten. Ik zeg niet dat Meloni helemaal geen problemen zal opleveren voor de EU."

Als de verkiezingsoverwinning al zo goed als zeker is, heeft Fratelli d'Italia dan helemaal geen tegenstanders? Uiteraard wel. Hun grootste uitdager is de Partito Democratico, geleid door oud-premier Enrico Letta.

Daarnaast staan op het stembiljet kleinere groepen van linkse splinterpartijen en ook de Vijfsterrenbeweging. Die laatste partij, die bij de verkiezingen in 2018 nog meer dan 30 procent van de stemmen kreeg, staat nu op fors verlies.

"Het probleem met links is dat ze niet in staat zijn geweest om zich te verenigen", zegt Orsina. "Door intern gekibbel kunnen partijen zich niet gezamenlijk uitspreken tegen rechts zoals ze zouden willen."

Grote verschuivingen in de peilingen zijn er de afgelopen maanden niet geweest. De vraag lijkt dus niet óf, maar met welke meerderheid rechts de verkiezingen in Italië zal winnen. Een ding is in elk geval duidelijk: te midden van een energiecrisis, een oorlog in Europa en almaar stijgende inflatie, staat de nieuwe premier voor een loodzware opdracht.