Italiaanse premier Draghi uitgeregeerd, 'slecht moment voor verkiezingen’

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

"Zo zie je maar, zelfs het hart van een centraal bankier wordt soms geraakt", grapte Mario Draghi nog vanochtend. Het lange applaus van een grote meerderheid van de parlementariërs, nog voordat hij begonnen was met spreken, had hem duidelijk geëmotioneerd.

Maar de boodschap die hij aan de Italiaanse Tweede Kamer bracht was verre van lichtvoetig. Na zeven dagen politieke crisis diende Draghi, aangesteld om Italië uit de coronacrisis te leiden en de economische naschokken daarvan op te vangen, zijn ontslag in. Zelfs hij bleek niet in staat de notoir grillige Italiaanse politiek te beteugelen.

'Slecht moment voor verkiezingen'

"Zoals gewoonlijk maken ze hun eigen problemen, en lossen ze niks op", zucht de Romeinse krantenverkoopster Roberta Marconi. In haar kiosk kon ze de afgelopen dagen moeilijk om de eindeloze analyses van de crisis heen, maar begrijpen doet ze het niet. "Alles wordt duurder, mensen zijn onzeker. Dit is toch niet het moment voor verkiezingen?"

Marconi is niet de enige die dat vindt. Verschillende recente peilingen wijzen uit dat 50 tot 65 procent van de Italianen liever had gewild dat Draghi was aangebleven. De premier zette een reeks ingrijpende hervormingen in, die nodig zijn om meer dan 200 miljard euro uit het Europese coronaherstelfonds te kunnen ontvangen. Onder meer het rechtssysteem en de concurrentiewetgeving moeten daarvoor nog verder hervormd worden.

Italiaanse burgemeesters, vakbonden, zorgpersoneel en andere maatschappelijke organisaties riepen Draghi afgelopen weekend massaal op om zijn werk door te zetten. Het leidde gisteren tot een laatste poging van Draghi om zijn coalitie te lijmen, maar zonder succes.

Fratelli d'Italia op winst

De woede is in Italië vandaag vooral gericht tegen de Vijfsterrenbeweging en Lega, de partijen die de crisis veroorzaakten. "Schande", kopt de krant La Stampa in grote letters. Verwijzend naar het gedrag van de partijen schrijft La Repubblica: "Italië verraden".

Beide partijen hebben erop gegokt dat het electoraal beter voor hen is om nu vervroegde verkiezingen te houden, dan om met elkaar door te regeren. De populistische Vijfsterrenbeweging, die onder meer het klimaat hoog in het vaandel draagt, en de rechtse Lega, met migratie als stokpaardje, stonden elkaar al langer naar het leven. De compromissen die zij in de regering-Draghi moesten sluiten, pakten voor hen negatief uit in de peilingen. Beide partijen zakken steeds verder weg.

De grote winnaar daarentegen is de radicaal-rechtse partij Fratelli d'Italia. Hun beslissing om als enige grote partij oppositie te voerde tegen Draghi pakte goed uit in de peilingen. Mochten er nu verkiezingen worden gehouden, dan zou Fratelli d'Italia de grootste worden, en leider Giorgia Meloni premier. De Democratische Partij, die Draghi altijd gesteund heeft en verbolgen is om zijn ontslag, volgt met enkele procentpunten verschil.

Economisch kwetsbaar

Er komen dus vervroegde verkiezingen, op 25 september. Het geeft de partijen nog twee maanden voor een zomercampagne.

Een kabinetsformatie in de herfst is ongebruikelijk in Italië, omdat in die periode de begroting voor het volgende jaar wordt opgesteld en goedgekeurd. Juist daarover bestaan nu zorgen: Italië heeft een bijzonder hoge staatsschuld die tijdens de coronacrisis is opgelopen tot 150 procent van het bbp. Dat maakt het land kwetsbaar op de financiële markten. Een nieuwe premier moet het vertrouwen kunnen bieden dat het met de Italiaanse economie de goede kant op gaat.

Die economie is ook afhankelijk van het coronaherstelplan. Dat plan verdwijnt na Draghi niet automatisch in de prullenbak, maar er zijn wel zorgen of een populistische regering, die doorgaans graag geld uitgeeft maar niet graag mensen teleurstelt, de noodzakelijke hervormingen kan of wil doorvoeren.

Eerst vakantie

Al die economische speculatie vindt kioskhoudster Roberta Marconi naar eigen zeggen te ingewikkeld. "Ze moeten ons gewoon helpen." Of zij gaat stemmen, weet ze nog niet. Eerst maar eens op vakantie, zoals dat hoort in augustus. Naar het strand in de buurt, "want het leven is verder al duur genoeg".

Ze hoopt maar dat ze aan zee enkele weken de politiek kan ontlopen. Zeker is dat niet: veel Italianen hebben op hun netvlies nog het beeld van Lega-kopstuk Matteo Salvini in zwembroek, die drie jaar geleden een strandcampagne hield. Een herhaling is niet ondenkbaar.

Mario Draghi daarentegen trekt in augustus doorgaans naar zijn buitenverblijf in de regio Umbrië, in de heuvels ver weg van het strand. Wellicht is hij daar wel enkele dagen vrijgesteld van de Italiaanse politiek.