Als de kinderbescherming een kind uit huis wil plaatsen, moet het gezin juridische steun krijgen. Die regel wil minister Franc Weerwind voor Rechtsbescherming invoeren na een vernietigend rapport over de Nederlandse kinderbescherming.
Kinderen die wegens een onveilige thuissituatie onder toezicht worden gesteld of zelfs uit huis worden geplaatst, krijgen niet de aandacht en hulp waar ze recht op hebben, concludeert het rapport. "Kinderen en ouders weten bij een uithuisplaatsing nu vaak niet wat hun overkomt. Ik vind dat onwenselijk", zegt Weerwind tegen Nieuwsuur.
Uiteindelijk beslist een kinderrechter, op basis van een advies van de kinderbescherming, of een kind in een probleemgezin uit huis wordt geplaatst. In dat proces, zegt Weerwind, moeten ouders en kind "verdraaid goed juridisch ondersteund worden en begrijpen wat er wordt gezegd. En ze moeten weten wat ze ertegenin kunnen brengen."
'Miljoenen' voor extra personeel
Weerwind erkende eerder al dat de jeugdbescherming "piept en kraakt". Het nieuwe rapport "bevestigt mijn waarnemingen", zegt hij. Ook Jeugdzorg Nederland, rechters en de kinderbescherming staan achter de conclusies. Zij pleiten voor duidelijke politieke keuzes.
"De afgelopen jaren hebben onder andere laten zien dat het inzetten van méér instanties niet leidt tot méér en betere rechtsbescherming van het kind en het gezin", reageert Jeugdzorg. "We doen nu taken dubbel die niet bijdragen aan de rechtsbescherming voor ouders en kinderen."
Jeugdzorg waarschuwt dat de werkdruk bij jeugdbeschermers veel te hoog is. "Er is een tekort aan beschikbare (jeugd)hulp wat leidt tot wachtlijsten. Daardoor is de juiste, passende hulp vaak niet in te schakelen."
Om die druk te verlichten, wil minister Weerwind "miljoenen" beschikbaar stellen om extra personeel te trekken. Ook wil hij administratieve taken verminderen. De details van Weerwinds plannen volgen in een brief die hij nog voor Prinsjesdag naar de Tweede Kamer stuurt.
We hebben onze zorgen geuit, maar de situatie is verslechterd.
Ook kinderrechters herkennen het beeld van een jeugdstelsel dat niet goed functioneert. "Ondanks diverse momenten waarop de Raad voor de Rechtspraak zorgen heeft geuit de afgelopen jaren, ervaren rechters geen verbetering, maar juist een verslechtering van de situatie", is de reactie.
Als de veiligheid van een kind in het geding is, kan een kinderrechter maatregelen opleggen. "De rechter machtigt de overheid om, op vaak ingrijpende wijze, in te grijpen in de levens van kinderen en hun ouders ten behoeve van noodzakelijk te verlenen hulp." Maar, zien de rechters, die hulp laat vaak lang op zich wachten. "Met alle gevolgen van dien."
De rechters benadrukken dat de problemen in de hele jeugdhulpketen moeten worden aangepakt. "Met alleen aanpassingen van de wet zijn we er niet. Deze moeten ook in de praktijk effect kunnen hebben."
Einde aan decentralisatie?
Medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) ervaren dagelijks dat zij kinderen niet goed kunnen beschermen omdat er te weinig (specialistische) hulpverleners zijn of omdat gemeenten te weinig zorg hebben ingekocht. "Dit leidt tot onaanvaardbare risico's voor kinderen en stelt onze medewerkers voor enorme dilemma's", zegt een woordvoerder. Eerder dit jaar schreef de raad hierover nog een brandbrief en deed een oproep aan het kabinet om met oplossingen te komen.
Kinderrechters baseren besluiten over onder meer uithuisplaatsing op adviezen van de RvdK. Dat "onafhankelijke advies vormt een belangrijke garantie voor zorgvuldige besluitvorming en rechtsbescherming van kind en ouders", zegt de Raad.
Volgens de RvdK ligt de oorzaak van veel problemen in de stelselwijziging en decentralisatie van de kinderbescherming in 2015. De Raad denkt dat de zorg voor kinderen met complexe en meervoudige problematiek - "en dat zijn de kinderen die wij in ons werk het meest tegenkomen" - weer centraal moet worden ingekocht en geregisseerd door het Rijk of door regionale samenwerkingsverbanden van gemeenten.
