'Als het graan Oekraïne uit komt, kunnen de voedselprijzen dalen'

Met een graanakkoord was er gisteren het positiefste nieuws in tijden te melden uit Oekraïne. Vandaag ontstond er met een aanval op de haven van Odessa echter gelijk weer onzekerheid over of het akkoord tussen Rusland en Oekraïne in de praktijk wel ten uitvoer kan worden gebracht.

Mocht de graanexport uit Oekraïne, waar 20 miljoen ton graan wacht op vervoer naar het buitenland, weer op gang komen, dan is dat gunstig voor de wereldwijde voedselprijzen, schetsen experts. Maar aan de uitvoering van het plan zitten naast de dreiging van Russische aanvallen op Oekraïense infrastructuur, meer haken en ogen.

"We hebben het vertrouwen nodig dat een aantal praktische zaken ingevuld kunnen worden om de handel op gang te krijgen", zegt Caroline Emmen, directeur van het Comité van Graanhandelaren. "Op het moment dat je de infrastructuur aanvalt, kun je je afvragen of iedereen het aandurft om naar de haven te komen, de goederen te verhandelen, te verladen en de schepen te laten gaan."

Prijzen zullen dalen

Als de graantransporten op gang komen, is dat goed voor veel partijen, zegt Emmen. "Denk aan de Oekraïense boeren, maar denk ook aan de landen waar wellicht hongersnood kan ontstaan door gebrek aan granen. Het is ook goed voor de handel zelf. Er komt meer graan beschikbaar en dan daalt de prijs. Dat is gunstig, want de prijzen waren enorm gestegen."

Voor de Nederlandse consument kan dat betekenen dat bijvoorbeeld voedsel weer wat goedkoper wordt. Maar het is nog even afwachten of de prijs van graan, die gisteren op de beurzen daalde toen de overeenkomst was gesloten, lager blijft.

Thijs Geijer, sectoreconoom bij ING, zegt dat de daling van de graanprijs op de financiële markten al een tijdje aan de gang was. Daarmee werd een voorschot genomen op de gisteren gesloten deal. "Er zat al een verwachting in de markt dat het zou lukken."

Ook hij verwacht dat de voedselprijzen weer wat zullen dalen. "De producenten die graan en plantaardige oliën inkopen, kunnen dat de komende periode voor wat gunstigere prijzen doen. Dat zullen ze dan ook weer doorrekenen. De prijzen van plantaardige oliën waren ook al wat aan het dalen."

Emmen van Het Comité van Graanhandelaren wijst erop dat ook Nederland een grote importeur is van graan uit Oekraïne. "Nederland is een handelsland, er komen hier veel maïs, tarwe en oliehoudende zaden. Dat wordt via Rotterdam weer verhandeld. Het zal ook hier effect krijgen."

"Wat ook invloed kan hebben op de prijs is dat Rusland meer mag exporteren volgens de graandeal", zegt ze. "Daardoor komen er wereldwijd weer meer grondstoffen beschikbaar. De prijs daalt als het aanbod toeneemt."

Volgens Geijer wordt vooral over graan gesproken, maar er ligt ook maïs, dat wordt gebruikt voor veevoer. "Dus het is ook een opsteker voor de boeren in Nederland, omdat veevoer goedkoper kan worden. En goedkoper veevoer leidt wellicht tot goedkoper vlees."

Veilig varen

Beiden zeggen dat het nu aankomt op de praktische uitvoering van het akkoord. "Het gaat erom dat schepen gaan varen en dat ze veilig kunnen varen", zegt Geijer. " De verzekering was torenhoog, maar de premies zijn nu wel lager, zoals ik heb begrepen."

"Er zijn best nog wat uitdagingen", zegt Emmen. "Voor handelaren is het de vraag of ze de goederen op de plek van bestemming kunnen krijgen. Is het te verzekeren, heb ik een boot beschikbaar, is er bemanning die mee wil? Onze verwachting is dat op het moment dat er één schip in beweging komt, er meer volgen. We hopen natuurlijk oprecht dat die schepen een vrije doortocht over de Zwarte Zee krijgen."

Nieuwe oogst

Voor Oekraïne is het transport de bottleneck in het proces. "Het is van belang dat het graan zo snel mogelijk wordt verscheept, omdat de volgende oogst al wordt binnengehaald, zo goed als dat gaat onder de huidige omstandigheden. Er is grote druk op de landbouw om het graan weg te krijgen, anders kan de nieuwe lading niet komen."