Noodtoestand in autonome regio Oezbekistan na demonstraties

In Oezbekistan is de noodtoestand uitgeroepen in de autonome republiek Karakalpakië, na straatprotesten die op vrijdag begonnen en gaandeweg het weekend steeds groter werden.

De zeldzame demonstraties in de westelijke regio waren gericht tegen plannen van president Mirzijojev om een nieuwe grondwet in te voeren, waarin de autonome status van Karakalpakië niet meer gegarandeerd is. In de regio wonen veel Karakalpakiërs, een etnische minderheid met een taal die aanzienlijk verschilt van het Oezbeeks.

Sinds 1993 geldt de regio grondwettelijk als autonome republiek, met het recht om zich af te scheiden van Oezbekistan als een meerderheid van de bevolking daar voor stemt in een referendum. In de plannen voor een nieuwe grondwet kwam die autonomie niet meer voor. President Mirzijojev heeft nu gezegd dat hij dat deel van zijn voorstel intrekt. Hij bracht zaterdag een bezoek aan Karakalpakië.

Gewonden

Volgens de Oezbeekse autoriteiten liepen de demonstraties uit op geweld toen actievoerders overheidsgebouwen probeerden te bestormen in de regionale hoofdstad Noekoes, waarna oproerpolitie ze uiteen sloeg. Of daarbij gewonden vielen is niet bekend, maar op sociale media worden veel beelden uit de regio gedeeld waarop gewonde actievoerders en bloed op de straten te zien zijn.

De regionale politie zegt wel dat de organisatoren van de demonstraties zijn gearresteerd, net als actievoerders die zich verzetten tegen de politie.

Hervormer

President Mirzijojev presenteert zich sinds zijn aantreden in 2016 als een hervormer, een heel andere leider dan de dictator Karimov die het voormalige Sovjetland tientallen jaren in een ijzeren greep hield. Onder Mirzijojev opende het land economisch zijn grenzen voor de buitenwereld.

Ook benadrukt hij steeds dat een "vrij maatschappelijk middenveld" belangrijk is, met gegarandeerde burgerrechten voor alle Oezbeken. Mensenrechtenorganisaties zeggen dat inwoners nog steeds het slachtoffer zijn van politiegeweld en gerechtelijke willekeur.

De nieuwe grondwet, waarover ergens in de komende maanden een referendum gehouden zou moeten worden, bevat volgens de president meer garanties voor burgerrechten. Tegelijk kan hij door de nieuwe wet ook langer aan de macht blijven. Mirzijojev werd afgelopen jaar herkozen en zou na de huidige termijn moeten vertrekken, maar onder de nieuwe grondwet kan hij nog eens twee termijnen president blijven.