'NAVO is in één jaar tien jaar ouder geworden, maar we doen er weer toe'
Voor het begin van de NAVO-top in Madrid, later vandaag, is admiraal Rob Bauer positief over de positie van het militaire bondgenootschap. Bauer is erbij als 'voorzitter van het Militair Comité van de NAVO'. In die functie is de Nederlander de belangrijkste militair adviseur van secretaris-generaal Jens Stoltenberg.
Door de oorlog in Oekraïne is de organisatie - door de Franse president Macron in 2019 nog hersendood genoemd - weer centraal komen te staan in het garanderen van de veiligheid van de dertig lidstaten. Na de top in Madrid kunnen dat er zelfs 32 worden: een van de thema's is de toetreding van Zweden en Finland tot de NAVO. De bijeenkomst wordt door militair experts en politici omschreven als cruciaal.
Zweden en Finland vroegen in mei het NAVO-lidmaatschap aan, als reactie op de Russische invasie in Oekraïne. Toetreding van Finland betekent 1300 kilometer grens direct met Rusland erbij om te verdedigen.
"Finland en Zweden hebben een sterke en grote krijgsmacht. Met een sterke democratische rechtstaat in beide landen", zegt Bauer. "Ze brengen iets mee wat we echt goed kunnen gebruiken. Rusland krijgt ook die lange grens erbij om te verdedigen, maar geen extra troepen."
Voorlopig lijkt toetreding van Finland en Zweden toekomstmuziek; NAVO-lid Turkije heeft nog bezwaren. Die gaan onder meer over de steun die vooral Zweden volgens Turkije biedt aan organisaties als de Koerdische PKK. Die staat op de Europese terreurlijst.
Of het gaat lukken om Turkije te overtuigen in te stemmen met het lidmaatschap van Finland en Zweden, weet Bauer niet. "De zorgen van de Turken zijn reëel. Alles hangt af van de uitkomst van de gesprekken met de Zweden en de Finnen. Ik denk wel dat ze uiteindelijk lid zullen worden."
Geen akkoord pijnlijk?
Dat het pijnlijk zou zijn als het op de top in Madrid niet zover komt, noemt hij overdreven. "De top is niet opeens mislukt als het nu niet gebeurt. De Finse president heeft al openlijk gezegd dat het daar misschien niet gaat lukken."
Dát toetreding gebeurt is belangrijker dan het precieze moment, zegt Bauer:
Achter de schermen noemen diplomaten zo'n scenario wel degelijk pijnlijk. Het zou het Kremlin een signaal geven dat er geen eenheid is.
"Ik denk niet dat de Russische champagne in het Kremlin opengaat als de Turkse bezwaren niet weggenomen worden in Madrid", zegt Bauer daarover. "Zolang het niet mislukt is, weten de Russen dat het wel kan gaan lukken. We hebben al vaker serieuze meningsverschillen gehad binnen het bondgenootschap, maar we zijn er altijd uitgekomen."
Van 40.000 naar 300.000
Ook de versterking van de NAVO-oostflank staat op de agenda. Gisteren maakte topman Stoltenberg bekend dat de snellereactiemacht straks uit 300.000 militairen gaat bestaan. Nu zijn dat er nog ongeveer 40.000.
De bijna verachtvoudiging zou nodig zijn als reactie op de Russische oorlog in Oekraïne. President Poetin moet vooral niet denken dat hij dat ook bij een NAVO-lidstaat kan doen. Al gaat het maar om een centimeter grondgebied, dan zal artikel 5 in werking treden, zei Stoltenberg eerder. Dat houdt in dat een aanval op één van de lidstaten, een aanval op allemaal betekent. En dat dus het hele NAVO-wapenarsenaal in stelling gebracht zal worden tegen Rusland.
De NAVO probeert tot nu juist uit alle macht de indruk te wekken niet betrokken te zijn bij de oorlog in Oekraïne. Het zijn de landen die wapens leveren, niet het militair bondgenootschap, zo wordt gezegd. Want betrokkenheid zou kunnen leiden tot een uitbreiding van de oorlog.
Toch doet de scheiding soms kunstmatig aan. Twee weken geleden vergaderde de 'Oekraïne-contactgroep' in het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Bijna vijftig landen beloofden daar extra wapensteun en extra geld aan Oekraïne. Maar Rob Bauer denkt dat Poetin het verschil tussen de NAVO en de Oekraïne-contactgroep die vergadert in het NAVO-hoofdkwartier heus wel ziet.
"Poetin zit niet te wachten op een conflict met de NAVO. Hij ziet hoe sterk we zijn", zegt hij. "We zijn door de oorlog in Oekraïne in één jaar tien jaar ouder geworden. Maar we doen er weer toe. Hersendood, zoals Macron zei, heb ik altijd een beetje overdreven gevonden. Maar het was nodig dat we wakker geschud werden. Nu is het zaak wakker te blijven."
