"Traineren, traineren, traineren." "We zijn niet gehoord." "De gemeente, de provincie, het Rijk: niemand heeft ons serieus genomen." Dit zijn enkele constateringen van Herman de Muinck, de eerste getuige bij de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. De tweede spreker, Sijbrand Nijhoff, een Groninger met een paardenboerderij zegt later: "Het rijk en de Tweede Kamer hebben ons willens en wetens bedonderd."
De commissie wil weten hoe is omgegaan met de besluitvorming rond het winnen van gas onder de grond van Groningen en wat dat voor de bewoners heeft betekend. Voormalig leraar De Muinck was als kind aanwezig bij de eerste gasboring in 1959 en omwonende boeren lieten hem al snel de eerste scheuren en wijkende muren zien. "Ik had het gevoel: dat gaat niet goed."
Waarschuwingen van de bevolking werden jarenlang in de wind geslagen, zegt De Muinck. "Het gas werd gezien als pinautomaat. Daar trokken de staat en de gasboeren geld uit. De Groningers merken er zelf weinig van", stelt De Muinck. "Onze geluiden werden lang onder tafel geveegd."
Lees hier meer achtergrondinformatie over de enquête:
De inmiddels gepensioneerde Groninger vertelde de enquêtecommissie over het moeizame proces van de oprichting van een functionerend schadefonds, het krijgen van schadevergoeding voor de scheuren en verzakte woningen en het aanvragen van compensatie voor de waardevermindering van de huizen. "Al jaren geleden werd gesproken over ruimhartige schadevergoedingen, maar die kwamen er niet."
Stess
De koele en ontkennende houding van de overheid, de NAM en Shell "doet iets met je gevoel van rechtvaardigheid". De Muinck snapt niet dat Den Haag bijvoorbeeld het advies van de Staatstoezicht op de Mijnen negeerde en meer gas ging pompen. De Groninger heeft diverse brieven geschreven naar ministers en premier Rutte maar hij kreeg geen inhoudelijk antwoord. "Ik had van Rutte verwacht dat hij zou zeggen: we hebben een groot probleem, dat moeten we oplossen."
Hij hoopt dat de enquêtecommissie voor rechtvaardigheid zorgt voor Groningers en dat vraagt ook de tweede spreker, Nijhoff, nadrukkelijk. Hij heeft via rechtszaken geprobeerd om gelijk te krijgen voor de oorzaak van de schade aan zijn boerderij.
Hij vertelde de commissie van een zeer moeizaam proces, waarbij hij veel tegenwerking heeft ondervonden van de staat. Uiteindelijk heeft hij een schikking getroffen en heeft hij de boerderij verlaten. "Het rijk en ook de Tweede Kamer hebben ons willens en wetens bedonderd. Hoelang zijn wij niet gehoord."
Schade
De derde spreker was Susan Top, secretaris van het Groninger Gasberaad. Het is een organisatie van allerlei betrokkenen uit het hele aardbevingsgebied die veel overleg heeft gevoerd over de schadeafhandeling. Ze noemt het een "regelrechte ramp". Eerst was de NAM erbij betrokken en oefende invloed uit om het aantal schades zo beperkt mogelijk te houden.
Later kwam er een onafhankelijke uitvoeringsorganisatie, maar dat verliep ook ingewikkeld omdat de geloofwaardigheid van de indieners regelmatig in twijfel werd getrokken. Ook zat er soms willekeur in de conclusies van de schade-experts.
Nog steeds is ze niet te spreken over het te ingewikkelde proces en ze is gestopt met haar werk. "Je voelt je zo machteloos als een expert weer zegt tegen een bewoner dat die scheur er al zat." Ze vindt het ook opvallend en verdrietig dat geen van de ontvangers van een schadevergoeding of een nieuw huis opgelucht is. "Er is er geen een die nu blij of gelukkig is."
