Duitsland roept alarmfase uit om dreigend gastekort
Zorgen om een dreigend gastekort in Duitsland worden steeds groter. De Duitse overheid heeft nu de alarmfase uitgeroepen. Dat is volgens minister Habeck van Economische Zaken nodig om te voorkomen dat de gasvoorraden leeg zijn in de winter.
De minister is duidelijk: "Gas is vanaf nu een schaars goed in Duitsland. Dat zeg ik, terwijl er op dit moment nog geleverd kan worden. Maar dat mag ons geen valse zekerheid geven."
Afgelopen weekend had Habeck al maatregelen aangekondigd om lege voorraden te voorkomen, maar om die werkelijk in te voeren is het uitroepen van de alarmfase nodig. Dat kan niet zomaar, maar alleen als een storing of uitzonderlijke hoge vraag voor een aanzienlijke verslechtering van de gasvoorzieningssituatie zorgt. Volgens berekeningen die het ministerie nu klaar heeft, is dat inmiddels het geval.
Sinds vorige week levert het Russische Gazprom 60 procent minder gas via de Nord Stream 1-pijpleiding, de belangrijkste 'gasbron' voor Duitsland. Volgens Gazprom ligt dat aan problemen met onderdelen en het onderhoud van de leiding, maar volgens de Duitse minister is het een politieke beslissing vanwege de oorlog in Oekraïne.
Daarbij komt nog dat Gazprom over tweeënhalve week de jaarlijkse onderhoudsbeurt gepland heeft. Normaal gesproken betekent dit dat er tien dagen lang helemaal geen gas geleverd wordt, en dan moet Duitsland de eigen voorraden aanspreken.
Zorgelijke scenario's
Op een persconferentie hield Habeck een bord met een grafiek omhoog, waarop verschillende lijnen de scenario's voor de komende tijd laten zien. Slechts in één scenario zou Duitsland niet in de problemen komen: als het al het gas dat het importeert zelf houdt, in plaats van een deel ook naar buurlanden door te voeren. Maar dat is geen optie, zegt de minister.
"Dat is niet alleen tegen de wet, het zou ook absurd zijn. Omdat wij juist ook zijn aangewezen op Europese landen die aan ons gas leveren. We hebben Nederland, Noorwegen, België, Frankrijk nodig om überhaupt lng-gas in Duitsland te krijgen." Duitsland pompt maar een heel klein deel van het gas dat het gebruikt zelf in eigen land op.
In alle andere scenario's gaan de lijnen komende winter al snel naar nul. Dat wil zeggen: dan is het gas in de voorraden op, en is er te weinig om iedereen in Duitsland te voorzien. Omdat huishoudens en ziekenhuizen in eerste instantie beschermd zijn, zou dat vooral betekenen dat de industrie minder krijgt.
Energieleveranciers op omvallen
Habeck concludeerde dat de huidige crisis om nieuwe noodwetten vraagt. "Veel wetten die zekerheid leken te bieden, zijn helemaal niet voor de huidige situatie bedacht." Ze gaan bijvoorbeeld niet uit van een aanhoudend conflict over de toelevering van energie, maar meer van een storing door een ongeluk.
Het uitroepen van de alarmfase maakt ook een voor consumenten ingrijpende stap mogelijk: energieleveranciers zouden de hogere inkoopprijzen snel mogen doorrekenen aan klanten, buiten de lopende contracten om. Dat kan nodig zijn, omdat de bestaande contracten nog uitgaan van goedkoper Russisch gas. Nu leveranciers daar minder van krijgen, moeten ze op de spotmarkt (waar overschotten verkocht worden) tegen hogere prijzen ander gas inkopen.
Volgens de minister maken leveranciers nu al verliezen. Om te voorkomen dat ze omvallen en de energiemarkt instort, zouden ze die hogere kosten snel moeten kunnen doorrekenen aan klanten. Toch zet de regering deze stap nog niet. De energieprijzen zijn al hoog, dus beraadt ze zich op andere maatregelen om bedrijven en huishoudens te ondersteunen.
Kolencentrales weer aan
Eind maart riep Duitsland al de eerste stap in het noodplan voor gas uit; de alarmfase is de tweede stap. Zodra de overheid moet bepalen wie er nog gas krijgt en wie niet, is sprake van de derde en laatste fase.
Intussen worden 'reserve-kolencentrales', die waren uitgezet in een poging om de klimaatdoelen te halen, weer aan het werk gezet om elektriciteit op te wekken. Zo kunnen elektriciteitscentrales die op gas draaien uit blijven. Ook komt er een regeling die bedrijven beloont die gas besparen. Volgens Habeck heeft de industrie zelf de afgelopen maanden al ongeveer 8 procent minder gas verbruikt, mede omdat gas nu duur is.
