Eerste WTO-handelsdeal in jaren, onder meer over patenten coronavaccins

Voor het eerst sinds 2013 hebben de 164 leden van Wereldhandelsorganisatie WTO een handelsakkoord bereikt. Het pakket omvat afspraken en toezegging over allerlei zaken, zoals het deels vrijgeven van patenten voor coronavaccins, het aanpakken van visserijsubsidies en de hervorming van de WTO.

Het 27-jarige handelsorgaan staat al jaren onder druk. Voor een besluit moeten alle lidstaten akkoord gaan en vanwege onenigheid en geopolitieke spanningen komt het zelden tot een wereldwijde consensus over maatregelen. Daarnaast stellen critici dat rijke landen in de WTO veel meer invloed hebben dan armere landen.

Maar nu is het na vijf dagen onderhandelen weer gelukt om een deal te sluiten. De landen zijn het onder meer eens om de patenten op de coronavaccins onder bepaalde voorwaarden vrij te geven. Daarmee moet het makkelijker worden om wereldwijd goedkoop vaccins te kunnen produceren.

'Patentbesluit komt te laat'

Bepaalde landen met een grote farmaceutische sector, zoals Duitsland, waren hier fel op tegen. Maar bijvoorbeeld India noemde de maatregel essentieel in de aanpak van covid-19. Het land zegt nu dat het akkoord eigenlijk te laat komt. Wereldwijd is er inmiddels een overschot aan vaccins.

Artsen Zonder Grenzen noemt het een "mondiale mislukking" dat er bijvoorbeeld wel patent blijft rusten op coronatests of -medicijnen. Hulporganisaties en armere landen willen dat ook het patent op deze producten wordt vrijgegeven.

Overbevissing en voedselzekerheid

Verder spraken de WTO-leden nieuwe limieten af voor subsidies aan de visserij. Het doel daarvan is illegale visserij aan te pakken en overbevissing zoveel mogelijk te beperken.

Ook is er overeenstemming over een reeks toezeggingen en regels om de wereldwijde problemen met de af- en aanvoer van voedsel tegen te gaan. Het wordt bijvoorbeeld makkelijker voor het Wereldvoedselprogramma van de VN om hulp te kunnen leveren, stelt de WTO.

Als onderdeel van de handelsdeal spraken landen ook af om voorlopig af te zien van import- of exportheffingen op digitale aankopen bij bedrijven in het buitenland. Daarmee hebben de WTO-leden een in 1998 ingestelde opschorting nogmaals verlengd.