Wurgcontracten Polen en Oekraïners zijn Nederland onwaardig, zegt minister

De wurgcontracten die Oekraïense en Poolse werknemers moeten ondertekenen als ze aan de slag willen bij tuinders in het Westland "zijn Nederland onwaardig", zegt minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid). "Dit zijn mensen als u en ik en die horen netjes behandeld te worden."

De arbeidsinspectie is de melding met voorrang aan het onderzoeken. De minister sluit niet uit dat het een zaak van het Openbaar Ministerie wordt. Niet alleen de uitzendbureaus hebben een verantwoordelijkheid, ook de inlenende bedrijven, zegt Van Gennip.

"Ga als opdrachtgever zelf eens kijken wat deze mensen verdienen en waar zij slapen. En als dat een stapelbedje is tussen de kakkerlakken, dat wil je niet, dat moet je niet willen." Van Gennip sprak met de ambassadeur van Oekraïne over hulp aan zijn landgenoten.

Deportatie naar Oekraïne

Vakbond CNV luidde vanmorgen de noodklok. Het gaat vermoedelijk om 35 tot 40 mensen die zo'n wurgcontract hebben. Van 25 werknemers met wie de bond de afgelopen tijd contact heeft gehad is daadwerkelijk vastgesteld dat ze zo'n contract hebben.

Oekraïense vluchtelingen, maar ook Polen die in de Westlandse kassen aan de slag willen, komen daar veelal terecht via bemiddelaars, zoals het Poolse uitzendbureau Janpol.

Een van de opvallendste clausules in het in kreupel Nederlands opgestelde contract is dat overtreding van de regels "kan leiden tot deportatie naar Oekraïne en een verbod op toegang tot EU-landen". Met andere woorden: Oekraïners die fouten maken, worden teruggestuurd naar de oorlog.

"Hoe kun je dat zeggen tegen mensen die op 2 mei begonnen zijn, die daar hebben kunnen wegkomen, die daar nog familie hebben zitten van wie ze niet weten hoe het ermee is?", zei bestuurder Henry Stroek van CNV Dienstverlening in het NOS Radio 1 Journaal. Verder staat in het contract dat het "geen arbeidscontract" is.

Niet willekeurig gekozen

In een geanonimiseerd contract in bezit van CNV wordt een brutoloon vermeld van 10,48 euro per uur, het minimumloon. Aan het begin van elke maand moeten er 50 euro 'administratiekosten' worden afgedragen. De werknemer moet voor eigen verblijf en vervoer betalen, evenals voor werkkleding en schoenen ("als het moet").

Reizen binnen de Europese Unie en de Schengenlanden is verboden "ongeacht het doel van het verblijf (zelfs toeristisch)". Het uitzendbureau bepaalt wanneer mensen weer weg mogen uit Nederland. "Deze datum kan niet willekeurig gekozen worden."

Wie voortijdig met zijn baan stopt moet ruim 200 euro boete betalen. "Ongewettigde afwezigheid" op het werk geldt als eenzijdige beëindiging van het contract. Verder is het de werknemers verboden "direct contact op te nemen met andere werknemers uit het Nederlandse bedrijf, met namen over arbeidskwesties. Het overtreden van deze regel kost 500 euro".

Uitgebuit

RTL Nieuws heeft vrouwen gesproken die in het Westland bij plantenkwekerij Vreugdenhil Bulbs & Plants in 's Gravenzande werken. Ze zijn van Oekraïne naar Polen gevlucht en vonden daar werk via Janpol.

De vrouwen worden uitgebuit, zeggen ze. Hun verhaal wijst erop dat de bepalingen in het contract ook echt worden uitgevoerd: ze weten niet hoeveel ze netto verdienen, omdat er behalve premies ook een bedrag wordt ingehouden voor onderdak en vervoer. En ze moesten bedragen betalen aan het uitzendbureau voor hun documenten.

"Ze hebben al onze gegevens, en we weten niet wat er met ons gebeurt als we kritiek hebben. Het zijn maffiapraktijken", zegt een van de werknemers tegen RTL. Kwekerij Vreugdenhil heeft nog niet gereageerd.