Sporters en fans verliezen van commercie: duels tot na middernacht zijn 'here to stay'
Het was de meest aansprekende tenniswedstrijd van de afgelopen maanden. Maar toen Rafael Nadal en Novak Djokovic de laatste ballen sloegen in hun duel op Roland Garros lagen de meeste tennisfans al op één oor.
Om 1.15 uur in de nacht van dinsdag op woensdag kon Nadal als winnaar zijn handen in de lucht steken, maar veel mensen lazen dat pas de volgende ochtend.
De wedstrijd begon in mei en eindigde in juni, maar voor Nadal en Djokovic was de dag na het benutte matchpoint nog lang niet voorbij. De twee tennislegendes lagen pas diep in de nacht op bed, omdat ze nog tal van verplichtingen hadden.
Amazon betaalt grof voor avondduels
Zoals een persconferentie. Djokovic reageerde daar haast gelaten toen hem naar het late aanvangstijdstip (21.00 uur) werd gevraagd. "Ik vind dat we te laat beginnen. Maar ja, de televisie bepaalt nu eenmaal. Dat is de wereld waar we in leven. De tv-zenders besluiten dat het een avondwedstrijd wordt en zij betalen."
Ook Nadal noemde het aanvangstijdstip "zonder twijfel" te laat: "Ik begrijp dat de televisie veel geld betaalt, maar we zullen een balans moeten vinden."
Roland Garros sloot vorig jaar een contract met Amazon. De Amerikaanse streamingsdienst betaalt tientallen miljoenen en bedong als voorwaarde dat tien partijen laat op de avond worden gespeeld, als de gemiddelde Amerikaan net thuiskomt uit zijn werk.
In de moderne, door commercie bepaalde sportwereld is de partij tussen Nadal en Djokovic geen uitzondering. Tennisser Alexander Zverev klaagde eerder deze maand nog steen en been nadat hij in het Mexicaanse Acapulco tot 4.54 uur 's nachts op de baan had gestaan.
En ook in andere sporten moeten sporters, toeschouwers, vrijwilligers en andere aanwezigen op ongunstige tijdstippen naar bed, om de tv-kijker te bedienen. Denk maar aan Formule 1-races in Azië die laat op de avond afgelopen zijn, maar wel een gunstig tijdslot hebben voor Europese en Amerikaanse tv-kijkers. Of aan voetbalduels die voor stadionbezoekers op steeds onprettigere tijdstippen beginnen.
'Commercie bepaalt wanneer er gespeeld wordt'
"Het klopt dat het steeds gekker wordt met de tijdstippen waarop gesport wordt", zegt Bob van Oosterhout, sportmarketeer bij Triple Double. "Op dit onderwerp is al jarenlang sprake van spanning tussen de commercie enerzijds en de sportieve belangen anderzijds. De gezondheid en de fitheid van de spelers staat altijd voorop, maar verder bepaalt de commercie wanneer er gespeeld wordt."
In Europa wordt er gemopperd als Nadal en Djokovic tot na middernacht op de baan staan, maar in de Verenigde Staten heeft de commercie nog meer macht dan hier. "Kijk maar naar de NBA: daar plannen ze op kerstavond altijd vier topwedstrijden. Je zit dan met je vreselijke schoonmoeder en die gekke tante op de bank en bent blij dat er sport op tv is", zegt Van Oosterhout.
"Hetzelfde geldt voor het American football op Thanksgiving. Het is allebei razend populair, er kijken elk jaar op die dagen tientallen miljoenen mensen."
Ook in de eredivisie werd in het seizoen 2008/2009 geëxperimenteerd met voetbal rond Kerst en Oud en Nieuw, maar dat werd geen succes. Toch oefenen commerciële partijen, met ESPN voorop, veel invloed uit op het speelschema. De wedstrijden worden de laatste jaren steeds meer over het weekend verspreid.
Supporters in opstand tegen zondagavond 20.00 uur
Veel supporters van eredivisieclubs waren niet bepaald blij toen bekend werd dat er ook wedstrijden op zondagavond 20.00 uur gespeeld zouden worden. Eerder verzetten de fans zich al tegen duels op zondagmiddag 12.15 uur en zaterdagmiddag 16.30 uur, maar ze vonden bij ESPN, de KNVB en Eredivisie CV (dat de achttien eredivisieclubs vertegenwoordigt) geen luisterend oor.
"Na een wedstrijd op zondagavond ben je als supporter vaak pas rond middernacht thuis. En dan moet de werkweek nog beginnen", schetst Matthijs Keuning, voorzitter van Supporterscollectief Nederland, dat de belangen van supporters van alle profclubs behartigt.
Het Supporterscollectief mag regelmatig aanschuiven bij vergaderingen met de KNVB en Eredivisie CV, maar voelt zich niet erg serieus genomen. "Uiteindelijk is geld het belangrijkste voor de clubs. Als zij wat extra tv-inkomsten kunnen krijgen, dan kiezen ze dáárvoor en niet voor de supporters."
"En dat is wrang", vindt Keuning. "Zeker nadat heel veel fans in coronatijd hun club hebben geholpen. Bijvoorbeeld door hun seizoenkaart te verlengen zonder dat er zicht was op heropening van de stadions of geen geld hebben teruggevraagd voor gemiste wedstrijden in lege stadions."
Supporters van FC Groningen protesteerden afgelopen seizoen massaal tegen de aanvangstijd van 20.00 uur op zondagavond tijdens de thuiswedstrijd tegen AZ. En ook de clubleiding zelf was ondanks de hogere tv-inkomsten niet gelukkig met het tijdstip.
Groningen meldde dat 5.988 seizoenkaarthouders en sponsors niet op kwamen dagen. Er werden slechts 2.671 losse kaarten voor de wedstrijd verkocht, ruim de helft minder dan bij de vorige thuiswedstrijd tegen FC Twente (5.412) op een vrijdagavond.
FC Groningen loopt 75.000 euro mis op zondagavond
De club verdiende niet alleen minder geld aan kaartverkoop, maar ook aan horeca in het stadion. "In totaal is onze financiële schade minimaal 75.000 euro", becijferde algemeen directeur Wouter Gudde van FC Groningen. "Maar wat veel belangrijker is: wij verkopen een product, in dit geval een seizoenkaart, waarvan de supporter geen gebruik kan maken. De cijfers bevestigen ons gevoel dat voetballen op zondagavond 20.00 uur een heel slecht idee is."
Maar die 75.000 euro aan misgelopen stadioninkomsten valt in het niet bij de extra tv-gelden. FC Groningen ontvangt komend seizoen 4,3 miljoen euro aan tv-gelden.
"Die 'ongunstige' aanvangstijdstippen zijn here to stay", zegt marketeer Van Oosterhout. "Ik denk dat geen club het hardop zal zeggen, maar als ze moeten kiezen tussen minder supporters in het stadion of een paar miljoen extra tv-geld, dan is de keuze natuurlijk snel gemaakt."
"Meer geld betekent betere spelers en een betere concurrentiepositie ten opzichte van andere Europese landen. Clubs zullen daarom wel moeten spelen wanneer de tv-zenders dat willen."
Supporters willen met cijfers aantonen dat zondagavond veel minder publiek komt
Supporterscollectief Nederland blijft zich desondanks verzetten. Er worden data verzameld om aan te tonen dat er op zondagavond structureel minder fans naar het stadion komen, en er dus ook minder geld verdiend wordt door de clubs. "Afgelopen seizoen zijn er veertien of vijftien duels op zondagavond gespeeld, waarvan ongeveer de helft door corona zonder of deels met publiek", vertelt Keuning. "Daarom geven de cijfers nu nog geen volledig beeld."
"In de loop van komend seizoen verwachten we genoeg betrouwbare cijfers te hebben over het voetballen op zondagavond. Als dan blijkt dat er inderdaad veel minder publiek komt, dan gaan we dit aankaarten bij de betrokken partijen."
De supporters zullen de komende jaren hoe dan ook af en toe op zondagavond naar hun club moeten kijken. Het tv-contract van de eredivisie, met daarin zondagavond 20.00 uur als aanvangstijd voor duels, loopt nog tot en met het seizoen 2024/2025. En Nadal, Djokovic en de andere tennissers zullen ook volgend jaar nog af en toe tot na middernacht op de baan staan in Parijs, omdat het contract met Amazon eindigt na 2023.
